Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalarini ishlab chiqarish

 
MINERAL BOG’LOVCHI MODDALAR
 
Suvda qorilganda plastik xamir holiga kelib, sekin asta quyuqlashib, pirovardida toshdek 
qotadigan, mayda qilib tuyilgan materiallar bogplovchi mineral moddalar deb ataladi. 
Klassifikatsiyalashda quruvchilar uchun bogplovchi moddaning xossalari muhim ahamiyatga 
ega. Bogplovchi moddalarning bahzilari havoda qotadi, bahzilari esa ham havoda, ham suvda 
qotadi. Ular shu belgisiga qarab havoi va gidravlik bogplovchi moddalarga boplinadi. 
Havoi bogplovchi moddalar faqat havoda qotadi va bu sharoitda mustahkamligini uzoq vaqt 
saqlaydi. Bu guruhga havoi ohak, gips, magnezial bogplovchi moddalar, hamda suyuq shisha 
kiradi. 
Gidravlik bogplovchi moddalar nafaqat havoda, balki suvda ham qotadi, uzoq vaqt 
mustahkamligini saqlaydi yoki oshiradi. Bu guruhga gidravlik ohak, portlandtsement va uning 
turlari, giltuproqli tsement, kuydirmasdan olinadigan ishqorli tsementlar va boshqalar kiradi. 
3.1. portlandtsement 
portlandtsement deb portlandtsement klinkeri va gipsni birgalikda mayin tuyish natijasida 
olingan kukunsimon materialga aytiladi. Tuyish paytida faol mineral qopshimcha yoki boshqa 
qopshimchalar qopshilishi mumkin.
Gips qopshimchasi portlandtsementning qotish vaqtini boshqarish maqsadida 3-5% 
solinadi.
GOST 10178-85 “portlandtsement va shlakli portlandtsement”
bopyicha 
qopshimchasiz portlandtsement, 20% faol mineral qopshimchali portlandtsement va shlakli 
portlandtsement turlari mavjud. SHlakli portlandtsement tarkibiga 20% dan kopp domna yoki 
elektrotermofosfor (ETF) shlaki qopshiladi.
portlandtsement va uning turlarini hozirgi zamon qurilishining asosiy materiallaridan biri 
desak yanglishmaymiz. Ulardan yigpma yoki quyma beton va temirbeton qurilmalari tayyorlanib 
turar-joy, jamoat, sanoat va fuqaro qurilishida, qishloq qurilishida, gidrotexnik inshootlarda, 
togp, yopl va irrigatsiya qurilishida ishlatiladi.
Respublikamizda portlandtsement Navoiy, Ohangaron, Bekobod, Quvasoy shaharlarida 
va Andijon viloyatida ishlab chiqariladi.
portlandtsement quruq, hopl va aralash usullarda ishlab chiqarilishi mumkin.