Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalarini ishlab chiqarish

Bazalt turlari. 
Bazlt turlari bir birlaridan turli ko‟rsatkichlar bilan farq qiladi. Birinchi
navbatda ranggi va strukturasi bilan farq qiladi. Eng mashxur savdo navi
“Bazaltina” nomiga ega. Bu material Italiyada ishlab chiqqan bo‟lib, uni
mamlakatning poytaxtiga yaqin joydan qazib olinib asosan Rim zamonidan
boshlab me‟morchilik maqsadida qo‟llanilgan. Uning mustaxkamligi granit
mustaxkamligiga xos pardozlik sifatlari esa oxaktosh pardozlik sifatlariga ega.
Toshlar taxlangandan keyin rang to‟qligi anchaga saqlanadi. Shuning uchun
narxi boshqa turdagilardan ikki barobar oshiq bo‟lishi mumkin. 
Boshqa turi “Osiyoli” bo‟lib, u to‟q kulrang va mo‟tadil narxga ega. Uni
dizaynerlik va me‟morchilik maqsadida keng qo‟llanish mumkin. 
“Mavritaniyalik” yashil bazalt to‟q to‟yingan yashil rangga ega unda turli
sepilmalar mavjud bo‟lib, toshga original o‟ziga xos tashqi ko‟rinish beradi
va barcha fizik mexanik tavsiflari saqlanib keladi. Faqat qattiqlik va sovuqqa
bardoshlik ko‟rsatkichlari bir muncha past bo‟ladi. 

---

55 
“Tungi bazalt” Xitoydan keltiriladi. Uning ranggi tutunsimon kulrang yoki
qora bo‟ladi. U eng qattiq va chidamli hamda boshqa turdagi minerallar
ichida eng sovuqqa bardoshli deb tan olinadi. Bu mineral atmosferaning
negativ yomon ta‟siridan himoyasi bor. 
Qora bazalt. 
Qora bazalt bu toshning eng mashhur turlaridan bo‟lib, uni yana klassik
(mumtoz) deb atashadi. Uni qo‟llash doirasi keng bu ustunlar va devorlar,
zinapoya va yo‟lovchilar yo‟laklari, suv obektlari okantovka va patiolar
yaratish hisoblanadi. Mazkur materiallarning rangi universal bo‟lishi kamyob
bo‟lib yana boshqa ranglar variantlari tutunsimon yashilqora to‟q kulrang
bor. Qurilish materiallarini tanlashda qanday sifat va tavsifi uchun boshqa
alternativ yechimi qidirish hojati bo‟lmaydi. Bu birinchidan: 
1.
mustaxkamlik 
2.
uzoq muddatga chidamliligi 
3.
ekologik (tabiiy holda) 
4.
issiqlik saqlash xossasi 
5.
tovush saqlash xossasi 
Demak bazaltli plita shovqin darajasini jamoat muassasalarida hamda turar
joylarda a‟lo darajada boshqarishi mumkin. Bular hali hammasi emas boshqa
turlarga nisbatan ko‟rinishni yaxshilaydi. Issiqlik saqlash va shovqini yutishda
bo‟lgan sifatlar mazkur qurilish materiallarini boshqa toshlar qatoridan oldiga
suradi. Agar bu jinsning kimyoviy va yong‟inga bardoshligini gapirsak unda
bazalt toshlariga teng bo‟lgani yo‟q ekanligini belgilab qo‟yish lozim. Bazalt
toshi 1500 C haroratni tutib turishi mumkin. Oxirgisi ekologikligi xozirgi
zamonni hisobga olgan holda eng asosiy sifati hisoblanadi. Aynan shuning
uchun bazalt plitalarni va xossalari materiallarini qo‟llash qurilish jarayonida
80 % dan ko‟pini tashkil etadi.