Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalari ishlab chiqarish

Koeffitsient 0,85 0,85 1 1,05

Amalda yuqoridagi koeffitsientlardan ancha chetlashish kuzatiladi, chunki ularning ko‘rsatkichi press plitalari tayanchining bikirligi, betonning markasi va boshqa omillarga bog‘liq bo‘ladi. Aniqroq natijaga erishish uchun press tayanch plitalarining qalinligi sinalayotgan kub qovurg‘asining yarmidan kam bo‘lmasligi kerak. Bu holda haqiqiy o‘tish koeffitsientlari tavsiya etilganidan ko‘proq bo‘lishi mumkin va beton shu hol hisobga olinib loyihalansa konstruksiyaning qo‘shimcha mustahkamligi oshadi.
Ma’ruzani mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Betonning yukni qanday qabul qiladi
   
2. 
   Beton va temir-beton konstruksiyalar loyiha qilinganda betonning (beton markasining) normadagi o‘rtacha mustahkamligi
   
3. 
   yig‘ma temir-beton konstruksiyalardagi bug‘lantirish nimalarga tasir ko‘rsatadi
   

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Neville, Adam M. Properties of concrete / A.M. Neville. -- 5th ed. p. cm. ISBN 978-0-273-75580-7 (pbk.)
   
2. 
   Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton va temir-beton buyumlari ishlab chiqarish texnologiyasi. Darslik. T., 2011.
   
3. 
   Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton texnologiyasi. O‘quv qo‘llanma. I va II qism. TAQI T., 2012.
   
4. 
   Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton texnologiyasi. O`quv qo`llanma. I va II qism. TAQI T., 2012.
   

Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton va temir-beton buyumlari ishlab chiqarish texnologiyasi. O‘quv qo‘llanma. I va II qism. T., 2012
3-modul: Yengil betonning xossalari. Serg‘ovak va mayda zarrachali betonlar.
Reja:

1. 
   Beton siqilishga mustaxkamligi
   
2. 
   Betonning buzilish jarayonini o‘rganish
   

Yyengil betonning ham markasi 15x15x15sm o‘lchamli kublarnisiqilishi bo‘yicha aniqlanadi. Boshqa o‘lchamdagi kublar sinalganda o‘tish koeffitsientlari qo‘llanilmaydi. Yyengil betonning quyidagi markalari mavjud: M 25, M 35, M 50, M 75, M 100, M 150, M 200, M 250, M 300, M 350, M 400.
Yig‘ma temir-beton konstruksiyalar tayyorlanganda, shoshilinch ish bajarilib tez qotadigan sement ishlatilganda yoki sementni tez qotirish usullari ishlatilganda uning mustahkamligi qisqa muddat qotganidan so‘ng, masalan, 1, 3 va 7 kundan so‘ng sinab ko‘riladi. Aksincha monolit qurilmalarda ishlatiladigan va sekin qotuvchi sement ishlatilganda betonning qotish muddati 28 kundan ko‘p xolida belgilanishi mumkin (60, 90 va 120 kun). Beton qotishining belgilangan muddati oshganda sement ko‘proq tejaladi. Belgilangan qotish muddati texnik va iqtisodiy jihatdan asoslangan bo‘lishi kerak.
ST SEV 1406-78 talablari asosida loyihalashtiriladigan konstruksiyalar uchun betonning siqilishga chidamliligi klasslar bilan belgilanadi. Betonning klassi siqilishga chidamlilik kafolati 0,95 foiz ta’minlanganlik bilan belgilanadi. Betonlar quyidagi klasslarga bo‘linadi:V1; V1,5; V2; V2,5; V3,5; V5; V7,5; V10; V12,5; V15; V20; V25; V30; V35; V40; V45; V50; V55; V60. V klassdagi betondan ishlab chiqarishda 15x15x15sm namunalar bilan nazorat qilinadigan betonning o‘rtacha mustahkamligiga (MPa) o‘tish uchun (o‘zgarish koeffitsienti 13,5 foiz bo‘lgan holda) formulasi ishlatiladi. Misol uchun V5 klassi uchun o‘rtacha mustahkamlikni quyidagicha chiqaramiz: MPa, V40 klassi uchun esa MPa ishlatiladi.
Beton tarkibini to‘g‘ri aniqlash uchun uning mustahkamligi sement va to‘ldiruvchining sifatli bo‘lishi, tashkil etuvchilarni o‘zaro nisbati va boshqa omillarga bog‘liq ekanligini tushunish kerak. Betonning mustahkamligi normal sharoitda va belgilangan muddatda qotgach asosan sementning mustahkamligi (faolligi) va suv sement nisbatiga bog‘liq bo‘ladi. suv/sement nisbati deyilganda yangi tayyorlangan beton aralashmasida suv massasining sement massasiga nisbati tushuniladi. Bunda erkin, ya’ni to‘ldiruvchi shimmagan suv hisobga olinadi. Sementning mustahkamligi oshganda yoki suv sement nisbati kamayganda betonning ham mustahkamligi oshadi. Bu bog‘liqlikni quyidagi formula bilan ifodalash mumkin:
, (2.2)