«Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish» kafedrasi

Materiallarning g‘ovakligini aniqlash

Material xajmining g‘ovaklar (bo‘shliqlar) bilan to‘lish darajasi shu materialning g‘ovakligi deb ataladi. Har qanday qurilish materialida ma’lum darajada g‘ovaklar bo‘ladi. SHu sababli u xech qachon 100 % zich bo‘la olmaydi. Materialdagi g‘ovaklar hisobga olinganda uning zichligi 100 % ga yoki 1 ga teng keladi.

Materialning g‘ovakligi quyidagi formuladan hisoblab topiladi.

F=(1- )100, (6)

Bu formulada F – g‘ovaklik, % hisobida;
_o- o‘rtacha zichlik. g/sm³ hisobida
- xaqiqiy zichlik, g/sm³ hisobida.
Ish tartibi. Dastlab, bundan oldingi ishda foydalanilgan asbob-uskunalar yordamida materialning xaqiqiy va o‘rtacha zichliklari topiladi, so‘ngra (6) formuladan g‘ovakligi hisoblab chiqariladi.
5-LABORATORIYA ISHI


G’ishtning egilishga mustahkamlik chegarasini aniqlash

Ishlatiladigan asbob-uskunalar: sferik idish, sement, kurakcha, gidravlik press, kolba, chizg‘ich va pichoq.

Ish tartibi. G‘ishtning egilishiga mustaxkamlik chegarasini aniqlash uchun 5 dona butun g‘isht olinadi. Bu g‘ishtlardan bittasi gidravlik pressning ikki tayanchli moslamasiga yotqizib qo‘yiladi. Tayanchlar yarim shar shaklida va orasi 20 sm bo‘ladi (4-rasm)

4-rasm. G‘ishtning egilishga mustaxkamlik chegarasini aniqlash sxemasi.

G‘ishtning o‘rtasiga shu tayanchlar orqali kuch ta’sir ettiriladi. G‘ishtni tayanchlarga maxkamroq joylash maqsadida g‘isht bilan ikki tayanch orasiga, shuningdek, kuch ta’sir etadigan joyga sement qorishmasidan kengligi 2-3 sm li taxtacha qilinadi. Sement taxtachalar qotguncha 3-4 kun kutiladi. SHundan keyin namuna pressga qo‘yiladi va sinaladi.

Egilishi sinaladigan g‘ishtdan darzlar bo‘lmasligi kerak.
G‘ishtning egilishiga mustaxkamlik chegarasi (7) formuladan topiladi:
Reg= (7)
Bu formulada Reg – g‘ishtning egilishga mustaxkamlik chegarasi,
MPa;
R – g‘ishtni sindirgan kuch, N;
l – tayanchli oralig‘i, mm;
b – g‘ishtning eni, mm;
h – g‘ishtning qalinligi (balandligi), mm.
Beshta namuna ham shu tartibda sinaladi.
Beshta namunaning mustaxkamlik chegaralarining o‘rtacha arifmetik qiymati g‘ishtning egilishga mustaxkamlik chegarasi deb qabul qilinadi.