Qurilish кonstruksiyalari” каfedrasi 5312000-“Neft-gazni qayta ishlash sanoati оb’yektarini loyihalashtirish va qurish” ta’lim yo‘nalishi

Qurilmaning texnologik parametrlari

Kuvvati, tm^3/h		900-1000
Qurilmaga kiraetgan bosimi,MRa	gazning	5,4-6,0
Qurilmaga kiraetgan temperaturasi,ºS	gazning	40-50
Xar bir adsorberga adsorbentning miqdori,kg	yuklangan	1000
Jaraenlarning borish vaqti,soat
Adsorbstiya jaraeni	Regenirastiya jaraeni		Sovutish jaraeni
12	6		6
Jaraenlarning borish teperaturasi,ºC
40-50	320-350		50-55

Tozalangan gshazning asosiy xarakteristikasi

Gazning tarkibi	Formulasi	Ulchov birligi	Kiymati
Azot va vodorod	N2 + H2	xajmiy ulushi %	0,73
Metan	CH4	xajmiy ulushi %	91,22
Etan	C2H6	xajmiy ulushi %	4,16
Propan	C3 H8	xajmiy ulushi %	0,37
Butan	^C4 ^H10	xajmiy ulushi %	0,27
Uglevodorodlar	^C5+va undan yukori	xajmiy ulushi %	0,22
Kabonat angidrid	CO2	xajmiy ulushi %	2,53
Vodorod sulfid	H2S	10^-3 g/m^3	20

Tabiiy gaz adsorbsiya

Н₂S

1 2 3 ⁴

Tozalangan gaz

Desorbsiya

2.1-rasm. Tabiiy gazni H₂S dan adsorbsiya usuli bilan tozalash qurilmasini sxemasi.

Absorbsiya P= 5,5 Mpa,t = 25-40⁰C da olib boriladi.Har bir reaktorga 75 tonna seolit solinadi.

Adsorbsiya – usulida tabiiy gazda 1% gacha H₂S bo’lganda qo’llaniladi.

3.4. Gaz tarkibidagi nordon komponentlar miqdorini tajribada aniqlash

Gaz tarkibidagi vodorod sulfid va merkaptanlarni aniqlash tajriba qurilmasi.

Tahlil uchun kerakli jihozlar:kolbalar, Dreksel sklyankasi, byuretka, pipetka, gaz o’lchagich, o’lchovchi tsilindr, manometr, tubusli sklyanka, termometr.

Kerakli reaktivlar: CdCl₂kadmiy xlorid, Cd(CH₃COO)₂ kadmiy sirkasi, yod 0,1n li, kraxmal 0,5 % li eritma, 10n li natriy tiosulfati eritmasi.

Qurilmani yig’ish va ishga tayyorlash: Naylar va quvurlar tizimida mavjud gazlarni siqib chiqarish va tahlilni aniqlik darajasini oshirish maqsadida tadqiq qilinishi lozim bo’lgan gaz quvuri 2-3 marta ochib – yopilpdi, so’ngra quyidagi ketma-ketlikda jixozlar ulanadi:

2.2-rasm.Gaz tarkibidagivodorod sulfid va merkaptanlarni aniqlash qurilmasi

1 – Dreksel sklyankasi; 2 – tubusli sklyanka; 3 – manometr; 4 – termometr; 5 – o’lchovchi tsilindr; 6,7 – shisha jo’mraklar.

Tahlil uchun H₂S va RSH olish: 1-3- Dreksel sklyankasiga kadmiy xloridning 30%li eritmasidan 50 ml. quyiladi. Kadmiy xloridga asosan H₂S yuttiriladi. Oxirgi Dreksel sklyankasiga kadmiy sirkasining 0,3%li eritmasidan 50 ml. quyiladi va bu eritmadan RSHni yuttirish maqsadida foydalaniladi. Yuttirilish jarayoni to’q sariq rangga qadar amalga oshiriladi. Gaz ulchagich ko’rsatgich qayd qilib olinadi.

Titrlash jarayoni va tahlili: Oxirgi Dreksel sklyankasidagi kadmiy sirkasiga yutlgan RSH kolbaga olinadi va titrlashlash amalga oshiriladi. Titrlovchi reagent sifatida natriy tiosulfatning 10%li eritmasi qo’llaniladi. Byuretka natriy tiosulfat erimasi bilan to’ldiriladi. Kolbadagi kadmiy sirkasiga yutlgan RSH aralashmasiga 0,1n liyod eritmasidan 10 ml. quyiladi. Aralashma qo’ng’ir jigar tusga kiradi, so’ngra aralashma byuretka ostiga tomchi holatda natriy tiosulfat erimasi bilan och sariq (limon rangli) tusga kirgunga qadar titrlanadi, so’ngra aralashmaga kraxmalning 0,5 % li eritmasidan6 ml. quyiladi. Aralashmaning rangi qo’ng’ir binafsha tusga kiradi. So’ngra aralashma och (shaffof) rangga kirgunga qadar titrlanadi. Byuretkadagi ko’rsatgich qayd qilib olinadi va ushbu titrlash jarayoni “ishchi aralashma” deb nomlanadi.

So’ngra bu jarayonni “bo’sh aralashma” bilan davom ettiriladi. Buning uchun kolbaga kadmiy sirkasining 0,3%li eritmasidan 50 ml. quyiladi va titrlashlash amalga oshiriladi. Titrlovchi reagent sifatida natriy tiosulfatning 10%li eritmasi qo’llaniladi. Byuretka natriy tiosulfat erimasi bilan to’ldiriladi. Kolbadagikadmiy sirkasiga ustiga 0,1n liyod eritmasidan 10 ml. quyiladi. Aralashma qo’ng’ir jigar tusga kiradi, so’ngra aralashma byuretka ostiga tomchi holatda natriy tiosulfat erimasi bilan och sariq (limon rangli) tusga kirgunga qadar titrlanadi, so’ngra aralashmaga kraxmalning 0,5 % li eritmasidan6 ml. quyiladi. Aralashmaning rangi qo’ng’ir binafsha tusga kiradi. So’ngra aralashma och (shaffof) rangga kirgunga qadar titrlanadi. Byuretkadagi ko’rsatgich qayd qilib olinadi va ushbu titrlash jarayoni “bo’sh aralashma” deb nomlanadi.

Hisoblash: Olingan qaydlarni quyidagi formulaga asoslanib hisoblash amalga oshiriladi:

Bu yerda: Ia - byuretkadagi “ishchi aralashma” ko’rsatgichi, Ba - byuretkadagi “bo’sh aralashma” ko’rsatgichi, 0,1 - yodning normalliligi, 17 – kadmiy sirkasiga RSHning yutinishi mumkin bo’lgan maksimum qiymati, V – gaz o’lchagichdagi qo’rsatgich.

Gaz tarkibidagi oltingugurt (IV) oksidini aniqlash tajriba qurilmasi

Tahlil qilinayotgan gaz aralashmasi titrlangan yod eritmasi solingan yutuvchi qurilma orqali o’tkazsak sulfat kislota hosil bo’ladi.

SO₂ + I₂ + 2H₂O = H₂SO₄ +2HI

Uchuvchan yodning yo’qolishini oldini olish uchun yutuvchi qurilmaga kraxmal eritmasi quyiladi. O’tkazilgan gaz hajmini va sarflangan yod eritmasi miqdorini bilgan holda SO₂miqdorini hisoblab topish mumkin.