Qurbonova O’lmas Usmonovna

 
 
Tayanch  so’zlar: 
maktabgacha  tarbiya;  boshlang’ich  maktab;  o’rta  maktab; 
dastur; litsey; oliy ta’lim. 
 
                AQSH ta’lim tizimi. 
Mamlakat ta’lim tizimining tuzilishi quyidagicha:  
—  bolalar  3  yoshdan  5  yoshgacha  tarbiyalanadigan  maktabgacha  tarbiya 
muassasalari;  
—  1-8-sinflargacha  bo’lgan  boshlang’ich  maktablar  (bunday  maktablarda 
bolalar 6 yoshdan 13 yoshgacha o’qiydilar);  
—  9-12-sinflardan  iborat  o’rta  maktablar  (bu  maktablarda  14-17  yoshgacha 
bo’lgan bolalar ta’lim oladilar). U quyi va yuqori bosqichdan iborat.  
Amerika Qo’shma Shtatlarida navbatdagi ta’lim bosqichi oliy ta’lim bo’lib, u 
2 yoki 4 yil o’qitiladigan kollejlar hamda dorilfununlarda amalga oshiriladi.  
So’nggi bosqich, dorilfununlar va boshqa oliy o’quv yurtlari tarkibida tashkil 
etilgan aspirantura yoki doktoranturalardir.  
AQSHda majburiy ta’lim 16 yoshgacha amal qiladi. Bu mamlakatdagi o’quv 
yurtlarida  davlat  jamoa,  xususiy  tasarruflarda  va  diniy  muassasalar  ixtiyorida 
bo’lishi mumkin.  
Shunisi  diqqatga  sazovorki,  AQSH  maktablarining  bitiruvchi  sinf 
o’quvchilaridan tashqari barcha o’quvchilar ta’tillar paytida asosan ish bilan band 
bo’ladilar. AQSH maktablarida o’quv yili 180 kun. Bir soat dars 45-50 minut.  
Amerika  konstitustiyasiga  muvofiq  ta’lim  tizimi  tasarrufidagi  shtatlar 
boshqaruv  muassasalari  ixtiyoridadir.  1979  yilgacha  ta’limni  mablag’  bilan 
ta’minlash, ta’limda  davlat  siyosatini  amalga oshirish,  o’quv  yurtlarida  faoliyatni 
muvofiqlashtirib  borishni  Sog’liqni  saqlash,  Ijtimoiy  ta’minot  va  ta’lim  ishlari 
vazirligi olib borar edi. 1979 yilda Ta’lim vazirligi mustaqil bo’lib ajralib chiqdi.  
Ta’lim  tizimlariga  mablag’  ajratish  bo’yicha  AQSH  dunyo  mamlakatlari 
o’rtasida yetakchi o’rinlardan birini egallaydi. AQSH ta’lim tizimining rivojlanish 
sur’ati  ancha  yuqori  bo’lib,  uning  boshlang’ich  ta’lim  bosqichida  o’qishi  lozim 
bo’lgan  bolalarning  99,9  foizi  o’rta  bo’g’ini  94,5  foizi  ta’lim  oladi.  O’quvchilar 
umumiy  sonining  46  foizi  o’rta  maktabni  tamomlagach, kollej  va  universitetlarga 
kiradilar.  Barcha  toifadagi  ta’lim  maskanlarida  58  million  yosh,  shu  jumladan, 

---

 
59 
ta’tilning  oliy  bosqichida  12  million  yigit-qiz  tahsil  oladi.  AQSHda  har  10  ming 
aholiga 307 talaba to’g’ri keladi. Bu jahonda yuksak ko’rsatkichlardan biridir.  
Bulardan tashqari AQSHda har yili 33 million kishi uzluksiz ta’lim va malaka 
oshirish tizimlarida bilim oladilar. Mamlakatda 3 million o’qituvchi mehnat qiladi. 
Hap  yili  o’rta  maktabni  3  million  o’quvchi,  bakalavr  darajasidagi  oliy  ta’lim 
bosqichini 932 ming kishi, magistr darajasida esa 300 ming kishi tugallaydi, yiliga 
30 ming kishi doktorlik ilmiy darajasini oladi.