Qumqoʻrgʻon tumani Surxondaryo viloyatidagi tuman. Viloyatning markaziy qismida joylashgan. 1977-yil 24-martda tashkil etilgan

Qumqoʻrgʻon tumani - Surxondaryo viloyatidagi tuman. Viloyatning markaziy qismida joylashgan. 1977-yil 24-martda tashkil etilgan. Shimoldan Sariosiyo, janub va janubiy-gʻarbdan Jarqoʻrgʻon, sharqdan Oltinsoy, Shoʻrchi, Uzun, shimoliy-sharqdan Denov, gʻarbdan Bandixon va Boysun tumanlari, janubiy-sharqdan Tojikiston Respublikasi bilan chegaradosh. Maydoni 2,2 ming km². Aholisi 158,3 ming kishi (2005). Tumanda 1 shahar (Qumqoʻrgʻon), 1 shaharcha (Hurriyat), 8 qishloq fuqarolari yigʻini (Arslonboyli, Jaloyir, Ketmon, Oqjar, Oqqapchigʻay, Yuqori Kakaydi, Oʻzbekiston, Qumqoʻrgʻon) bor. Tuman markazi — Kumkoʻrgʻon shahri Tabiati. Tuman hududi Surxon — Sherobod vodiysining markaziy qismida joylashgan, oʻrta qismidan shim. dan janub tomon Surxondaryo oqib oʻtadi. Relyefi, asosan, adirlardan iborat, Surxondaryo vodiysi gʻarbga (Sherobod — Sariqamish qirlari tomon) va sharqqa (Bobotogʻ tomon) asta-sekin koʻtarilib boradi. Foydali qazilmalardan Lalmikor neft koni, turli qurilish materiallari qazib olinadigan konlar bor. Iqlimi quruq subtropik iqlim. Qishi iliq, qisqa, yozi issiq, davomli. Yanv.ning oʻrtacha temperaturasi 3°, eng past temperatura —20°, —22°. Iyulning oʻrtacha temperaturasi 30°, eng yuqori temperatura 48°. Yillik oʻrtacha temperatura 16°. Vegetatsiya davri 240—250 kun. Yiliga oʻrtacha 190–200 mm yogʻin tushadi. Tuman hududidan Surxondaryo va uning mavsumiy oqimga ega boʻlgan oʻng irmoqlaridan Oqqapchigʻay, Bandixon soylari oqib oʻtadi. Asosiy sugʻorish kanallari: Sherobod va Bobotogʻ mashina-magistral kanallari, Oʻgʻriguzar nasos st-yasi va boshqa bor. Daryo terrasalari allyuvial boʻz tuproQumqo‘rg‘on Surxondaryoning har ikkala tomonidagi adirliklarda qum tuproq, togʻ etaklarida och tusli boʻz tuproqlar. Kserofit — efemeroid oʻsimliklar oʻsadi. Daryo boʻylarida qamish, qiyoq, yulgʻun, yantoq, qizilmiya, adirlarida betaga, noʻxatak, qoʻngʻir-bosh, shoshir, lolaqizgʻaldoq, qoʻzigul, togʻ yon bagʻirlarida karrak, kovrak, kiyikoʻt, suv havzalarida har xil baliklar yashaydi. Tuman hududida Janub Surxon suv ombori joylashgan.

Aholisi, asosan, oʻzbeklar, shuningdek, tojik, tatar, rus va boshqa millat vakillari ham yashaydi. Aholining oʻrtacha zichligi 1 km²ga 71 kishi. Sugʻoriladigan zonada oʻrtacha zichlik 1 km² 100 kishi chamasida.

Xoʻjaligi. Muhim sanoat korxonalaridan "Surxon" temir-beton buyumlari kombinati, paxta tozalash, taʼmirlash-mexanika, asfalt-beton zavodlari, non kombinati bor. Janubiy Surxon suv ombori boshqarmasi, Surxondaryo par-malash ishlari boshqarmasi, MTP, qurilish tashkilotlari, avtokorxona, neftni saklash va sisternalarga quy-ish estakadasi, savdo, madaniy va maishiy xizmat koʻrsatish shoxobchalari ishlab turibdi. Kichik, oʻrta biznes korxonalari, mikrofirmalar faoliyat koʻrsatadi. Qishloq xoʻjaligi, asosan, gʻallachilik va paxtachilik, ingichka tolali paxtachilikka ixtisoslashgan. Chorvachilik, polizchilik, sabzavotchilik, pillachilik ham rivojlangan. Tumanda shirkat, dehqon, fermer xoʻjaliklari, 3 chorvachilik majmuasi, "Sayxon" qorakoʻlchilik-naslchilik xoʻjaligi mavjud. Bogʻ va tokzorlar bor. Umumiy taʼlim, bolalar musiqa maktablari, kasbhunar kolleji, tuman markaziy kutubxonasi va uning shoxobchalari, klub muassasalari, madaniyat uylari, madaniyat va istirohat bogʻi, stadion bor. Tuman markaziy kasalxonasi, poliklinika, qishloq vrachlik va feldsher-akusherlik punktlari, dorixona va boshqa tibbiy muassasalar aholiga xizmat koʻrsatadi. Qumqo‘rg‘ondan Toshkent — Dushanba temir yoʻl va Termiz — Dushanba avtomobil yoʻli oʻtgan. Yangi qurilayotgan Qumqo‘rg‘on — Toshguzar — Boy-sun temir yoʻl ning 112 km qismida poyezdlar qatnaydi. Qumqo‘rg‘ondan Termiz shahriga avtobuslar qatnovi yoʻlga qoʻyilgan. Meʼmoriy yodgorliklardan Bandixonsoy ustiga qurilgan qad. meʼmoriy koʻprik (gʻishtdan) (1558—98 yillar) saqlanib qolgan.