Questions of increasing economic efficiency of production

НамДУ илмий ахборотномаси - Научный вестник НамГУ 2019 йил 8-сон 
106 
korxona faoliyatiga tegishli ham tashkiliy, ham texnik yo’nalishdagi masalalarini qamrab 
oladi.Tashkiliy masalalarga mehnatni tashkil etish va uning motivatsiyasi, kadrlarni 
tayyorlash va ular malakasini oshirish,ish o’rinlarini tashkil etish va ularga xizmat 
ko’rsatishni uyushtirish kabilardan iborat bo’lsa, texnik masalalarga korxonaning 
maxsuloti mazmuniga mos keluvchi texnika va texnologiya bilan ta’minlash, resurslar 
bilan ta’minlash va jihozlarni saqlash va ularga oqilona xizmat ko’rsatishni tashkil etish 
kabilar kiradi. Ushbu qayd etilgan omillar va imkoniyatlardan foydalanish darajasining 
korxona ko’rsatkichlariga ta’sirini aniq xo’jalik yurituvchi sub’ekt misolida o’rganish va 
xulosa qilish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Farg’ona shahridagi “UZSUNGWOO” 
MCHJ qo’shma korxonasida o’tkazilgan kuzatuv va tahlil jihozlardan foydalanish va 
ishlab chiqarishni tashkil etish holatining asosiy iqtisodiy samaradorlik ko’rsatkichlarga 
qanday ta’sir etishini ko’rsatdi.
1-jadval 
Asosiy fondlar samaradorligi tahlili 
Ko’rsatkichlar 
O’tgan yil
Hisobot yili 
Farq(+,-) 
1.Mahsulot ishlab chiqarish hajmi,ming so’m. 121212915.4 
77497265 
-43715650 
2. Asosiy fondlarning qiymati, ming so’m. 
95034192 
103981018 
8946826 
3.Jumladan:ishchi mashina va jihozlar, ming 
so’m. 
67474276 
75178276 
7704000 
4.Ishchi mashina va jihozlarning salmog’i % 
0.710 
0.723 
0.013 
5.Asosiy fondlardan olinadigan samara, 
ming so’m 
1.275 
0.745 
-0.529 
6.Ishchi mashina va jihozlardan olinadigan 
samara, ming so’m 
1.796 
1.030 
-0.765 
Manba: “UZSUNGWOO” MCHJ korxonasi ma’lumotlari 
Jadvalda ko’rinib turibdiki, asosiy fondlarning faol qismdan foydalanish darajasi o’tgan 
yilga nisbatan kamaygan. Buni fondlardan olinadigan fond qaytimining 0.765 ming 
so’mga kamayganidan ko’rishimiz mumkin. Fond qaytimining o’sishi uchun mehnat 
unumdorligining o’sish sur’atlari fondlar bilan qurollanish darajasining o’sish suratidan 
yuqori bo’lishi kerak. 
Shunday qilib korxonada har bir so’mlik asosiy fond hisobiga 1.275 ming so’mlik 
mahsulot ishlab chiqarish o’rniga 0.745 ming so’mlik mahsulot yaratilgan, ya’ni asosiy 
fondlardan olinadigan samara 0.529 ming so’mga kamaygan. 
Ushbu holatga quyidagilar ta’sir ko’rsatgan: 
1)
Asosiy fondlar tarkibida ishchi mashina va jihozlar ulushining oshishi, ya’ni: 
+0.013*1.796=0.023 ming so’m.
2) Ishchi mashina va jihozlardan olinadigan samaraning kamayishi, ya’ni: 
-0.765*0.710=-0.543 ming so’m. 
Ikala omilning yig’indisi
0.023+(-0.543)=-0.529 
ya’ni asosiy fonddan olinadigan samara orasidagi farq teng. 
Tahlil korxonada fond samaradorligi mashina va jixozlardan olinadigan 
samaradorlik hisobiga kamayganligi ko’rsatdi.Tahlillar va kuzatishlar bu holatni keltirib 

---