|
ko‘ksidа g‘ulu zаrdоli shохigа tаshlаr ko‘z qirin”. Sаl e’tibоr qil-
gаn o‘quvchi yosh kеlinchаklаrning ko‘pinchа o‘rik dоvuchchаsigа
bоshqоrоng‘i bo‘lishini eslaydi. Hаr qаndаy hаyotiy hоdisаdа chin
sаn’аtgа хоs bеlgini ko‘rа оlish аsl shоirlikning bеlgisidir.
229
OMON MATjON
(1943- yilda tug‘ilgan)
Men she’r yozsam, endi uni qog‘ozga emas,
Anov yal-yal yonayotgan o‘tga yozaman.
Omon Matjon
Zamonaviy o‘zbek she’riyatining yirik vakili Omon Matjon 1943-
yilning 14-fevralida Xorazm viloyati Gurlan tumanining Bog‘olon
qishlog‘ida tug‘ilgan. Otasi Matjon Jumaniyoz o‘g‘li qishloq poch-
ta bo‘limi boshlig‘i bo‘lgan. Katta bobolari Jumaniyoz yirik savdogar
boy bo‘lgan. Oktyabr to‘ntarishigacha Rossiyaga savdo ishlari bilan
bir necha marta borib kelgan. XX asrning 20- yillarida boshlangan
quloq lashtirish siyosatining oqibatini o‘ylab, bor mol-mulkini hukumat-
ga topshirgan. Omonning onasi Xotira opa go‘zal va oqila ayol bo‘lib,
bo‘lajak shoir hali go‘dak ekanida dunyodan o‘tgan.
Omon Matjon o‘z bolalik xotiralaridan birida quyidagicha es-
laydi: “Otam pochtada ishlaganlaridan uyda non bo‘lmasa-da, gaze-
ta-jurnal bo‘lar edi. Esimda, 1953- yilning 5-martida maktabda er-
talab, hovlida majlis bo‘lib, maktab o‘quv bo‘limi mudiri Stalinning
o‘lganini yig‘ilganlarga ma’lum qildi. Bolalar, muallimlar dod-faryod
solib qoldilar, tuproqqa yiqilganlar bo‘ldi. Men yig‘lab uyga keldim.
“Ota, Stalin otamiz o‘libdi!..” U kishi mollarga xashak solib yurgan edi-
lar: “Nishatiyin , mening otam ham o‘lgan!”, — dedilar beparvo!”
Tabiatan iste’dodli, ta’sirchan va g‘oyat ko‘p o‘qiydigan Omon
Matjon uchinchi sinflarda o‘qib yurgan paytlarida she’rlar, ertaklar
yozgan. Ilk she’ri 1958- yilning 15-martida Yangibozor tuman gaze-
tasida bosilib chiqqan. O‘n olti yoshida o‘rta maktabni tugatgan
230
Omon so‘zga mehr qo‘ygani sabab adabiyotni tanlamoqchi bo‘ladi.
Ammo otasining istagiga bo‘ysunib, Aloqa institutiga hujjat topshira-
di. Imtihonlardan o‘tolmagach, radio-telefon tuzatish kursida o‘qib,
montyor lik qiladi. Keyingi yili Samarqand universitetining filologiya
fakultetiga o‘qishga kiradi. O‘qish o‘rtasida harbiy xizmatga boradi.
Harbiy qismning katta kutubxonasidagi deyarli barcha asarlarni o‘qib
chiqadi. Askarlikdagi uch yil bo‘sh ketma sin deb, har kuni kamida bit-
tadan she’r yozadi. Xizmatdaligida yozgan she’rlaridan bir turkumini
o‘zidan bir yil oldin uyiga ketgan do‘stidan berib yuboradi. “Sharq yul-
duzi” jurnalining 1965- yil 5- sonida askar ning she’rlari bosilib chiqadi.
Shundan buyon shoirning “Ochiq derazalar” (1970), “Karvon
qo‘ng‘irog‘i” (1973), “Quyosh soati” (1974), “Yonayotgan daraxt”
(1977), “Yarador chaqmoq” (1979), “Haqqush qichqirig‘i” (1979),
“Seni yaxshi ko‘raman” (1981), “Daraxtlar va giyohlar” (1984),
“Gaplashadigan vaqtlar” (1986), “Ming bir yog‘du” (1989), “O‘rtamizda
birgina olma” (1990), “Qush yo‘li” (1993), “Imon yog‘dusi” (1994),
“Saylanma” (1997), “Ardaxiva” (2001) singari o‘ttizga yaqin kitobi dun-
yo yuzini ko‘rgan.
O. Matjonning ish faoliyati ham havas qilgulik. Shoir oliy mak-
tabni bitirgach Toshkentga kelib, G‘afur G‘ulom nomidagi nashri-
yotda muharrir, bo‘lim mudiri, so‘ng “Yoshlik” jurnali bosh muharriri,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining maslahatchisi, O‘zbekiston
davlat Matbuot qo‘mitasi raisi o‘rinbosari, “Cho‘lpon” nashriyo-
ti direktori lavozimlarida mehnat qilgan. Omon Matjon 1993- yilda
“O‘zbekiston xalq shoiri” unvoniga sazovor bo‘ldi.
Omon Matjon — zamonaviy o‘zbek she’riyatining yetakchi va-
killaridan biri. She’riyatning turli janrlarida muvaffaqiyat bilan ijod
qilayotgan shoir tuyg‘ularining samimiyligi, tilining shiradorligi, ifoda-
sining ta’sirchanligi bilan boshqa ijodkorlardan ajralib turadi. Omon
Matjonning tuyg‘ular olamiga ta’sir qilgan insoniy fazilatlar ko‘pincha
Xorazm vohasida yashayotgan kishilarga mansubdir. Uning barcha
asarlarida chin insoniy sezimlar, yetuk insonlarning orzu-intilishlari ti-
niq ranglarda tasvir etiladi.
231
Do'stlaringiz bilan baham: |
