Q.s, asosan, ot turkumiga mansub boʻlib, quyidagi yoʻllar bilan hosil 9ilinadi: 1) soʻz birikmasi kompo-nentlarining birinchi harflarini olib qoʻshish bilan (HDP — Xalq demok-ratik partiyasi, DTM — Davlat test markazi, OAK — Oliy attestatsiya komissiyasi); Qs.ning bu turi ilmiy adabiyotlarda abbreviatura deb ham ataladi; 2) soʻz birikmasi tarkibidagi 1-soʻzning 1-boʻgʻinini, qolgan soʻzlarning 1-harflarini olib qoʻshish bilan (OʻzMU — Oʻzbekiston milliy universiteti, "OʻzAS" ("Oʻzbekiston adabiyoti va sanʼ-ati") Qisqartma soʻzlar xalqaro tashkilotlar (BMT, YUNESKO), mamlakat va davlatlar (XXR, RF, AQSH), siyosiy partiyalar, harbiy uyushmalar (OʻzLDP, NATO), ilmiy-oʻquv muassasalari (OʻzR FA, OʻzDJTU, FarDU), vazirlik, idora, muassasa, tashkilot, korxonalar (XTV, DTM, Oʻzmashxolding , Toshshaharyoʻlovchi), mashina, asbob-uskunalar va inshootlar (EHM, ATS, GES) va boshqalarning nomlarini bildiradi. Q.s tayyor holda boshqa tillardan oʻzlashtirilishi (YUNESKO, FIFA, FIDE, NATO, AES) yoki muayyan til, mas. oʻzbek tili materiallari asosida hosil qilinishi mumkin. ) soʻz birikmasi tarkibidagi soʻzlarning bosh qismlarini olib qoʻshish bilan (biofak — biologiya fakulteti, jurfak — jurnalistika fakulteti); 4) soʻz birikmasi tarkibidagi 1-soʻzning 1-boʻgʻinini, qolgan soʻzlarni qisqartirmay qoʻshish bilan (Oʻzdonmahsulot, Oʻzgazloyiha); 5) aralash yoʻl bilan (Oʻzbektelekom, Oʻzteleradiokompaniya, Oʻzavtoyoʻl) va boshqa Keyingi turga man-sub oʻzbekcha Qisqartma soʻzlarning aksariyati rus tilidagi soʻz birikmalari va ular asosidagi Qisqartma soʻzlarning kalkalari hisoblanadi, mas, BMT<="" gai,="" oav="" (ommaviy="" axborot="" vositalari)<="" smi="" (sredstva="" massovoy="" informatsii),="" ehm<="" evm="" kabi.<="" h2="">
E’tiboringiz uchun rahmat
|
Qisqartmalarning xususiyatlari
Qisqartmalar ularni tashkil etuvchi harflar orasidagi nuqtalarsiz yoziladi. Masalan: SA (Anonim jamiyat). Biror nuqta bo'lgan qisqartmalardan farqli o'laroq. Masalan: p.
Ba'zi qisqartmalar talaffuzni osonlashtirish uchun har bir terminning bittadan ko'p harfini o'z ichiga oladi. Masalan: KONADEP (Shaxslarning yo'qolishi bo'yicha milliy komissiya).
Kabi to'rtta harfdan oshib ketganlarga nisbatan INDEC (Milliy statistika va aholini ro'yxatga olish instituti tomonidan) ko'pchilik ularni kichik harflar bilan yozishni afzal ko'rishadi. Masalan: Indek.
Xuddi so'z kabi o'qilishi kerak bo'lgan qisqartmalar. Masalan: SA qisqartmasi "ese a" emas, "sa" deb talaffuz qilinadi.
Qisqartmalarning ko'pligi grafik bilan belgi bilan belgilanmaganHa, lekin Ha, s ni og'zaki talaffuz qilish to'g'ri, masalan: NNTlar ("NNT" noto'g'ri).
Qisqartma ko'plikdagi so'zlarni ifodalasa, har bir bosh harf ikki martadan joylashtiriladi. Masalan: Kadrlar (Kadrlar bo'limi).
Do'stlaringiz bilan baham: |