Qo‘shma gaplar bo‘yicha savоllar

DEB SO‘ZI YORDAMIDA ERGASHGAN QO‘SHMA GAPLAR

Bosh gapda ifodalangan mazmunning maqsadini, sababini bildiruvchi ergash gaplar bosh gapga ko‘pincha deb so‘zi yordamida bog'lanadi va ergash gaplarning kesimi III shaxs buyruq mayli shaklidagi fG`llar bilan ifodalanadi. Bunday gaplar tarkibidagi deb so‘zi uchun ko‘makchisi bilan ma'nodosh sanaladi, shuning uchun bir-biri bilan erkin almashisha oladi. Ergash gaplar yozuvda bosh gapdan vergul bilan ajratiladi. Masalan, Ukalarim bezovta bo‘lmasin deb, To‘ng`ich botir to‘qayning bir chekkasiga qochdi.

Ergash gapni bosh gapga bog'lovchi vositani va ergash gapning qanday ma'no bildirayotganini aniqlang.

1. Gul barglari uchishadi, tushmayin deb qo‘lingga (Hamid Olimjon) 2. Shu mo‘jaz uyimda yonsin deb chiroq, Ne aziz zotlarga yondoshdim gohi. (A.Oripov) 3. Kamalakdek rango-rang Bo‘lsin deb, san'at, tillar, Asrlarcha qildim jang. (E. Vohidov) 4. Sen otash ichida urasan javlon, Dushman qolmasin deb sevgan elimda.

1. Qanday ma'noni bildiruvchi ergash gaplar bosh gapga deb

yordamida bog'lanadi? 2. Bosh gapga deb yordamida bog'langan ergash gaplarning kesimi qanday mayl shaklidagi fe'llar bilan ifodalanadi? 3. Bosh gapga deb yordamida bog'langan ergash gapga ikkita misol keltiring va bu bogiovchi vositani uchun ko‘makchisi

bilan almashtirib ko‘ring. Deb va uchunning o‘zaro almashinish

sababini tushuntiring. 4. Bosh gapga deb yordamida bog'langan ergash gaplarda qanday tinish belgisi qo‘yilishini tushuntiring.