Qoraqalpoq zaminidagi javohir

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 1 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 220
oxirida, uning qarzi 1,5 million rublni tashkil etgan va yana uzoq yillar muzey xodimlari 
ana shuni uzib yurgan”, - deydi Marinika Babanazarova. “Rassomlarning nevara-
chevaralari kelib, haqqini talab qilgan paytlar bo’ladi. Yaqinda taniqli mo’yqalam sohibi 
Aleksandr Shevchenkoning evarasi keldi. Lekin biz har bir rasm uchun avval to’lab 
qo’yganmiz, biror narsani musodara qilgan emasmiz. Bugungi narxlar bilan 
qiyoslaganda qanchalik kulgili va arzimas bo’lmasin, kelishilgan haq edi. O’sha 
damlarda bu rasmlar bilan hech kimning ishi yo’q edi va Savitskiy ularni xarid qilib 
aslida oilalarga yordam berayotgandi. Birgina muammo – qarz qismlab uzildi, ancha 
yillar ketdi bunga. To’g’ri, bugun Rossiyadan ko’plar kelib, egalik qilmoqchi bo’ladi, 
lekin qo’lidan biror ish kelishi gumon. Chunki bari endi O’zbekiston mulki”, - deydi 
muzey rahbari G’arblik mehmonlar nazarida Savitskiy muzeyi mamlakatda eng 
zamonaviylaridan. Xodimlari g’oyat malakali, buyumlarni saqlash uchun qulay sharoit 
bor, kafe va sovg’a-salom do’koni ishlab turibdi. “Bino xavfsizligiga kelsak, hatto 
G’arbdagi eng sara muzeylarga o’g’ri tushib turadi. Yaratgan bizni panohida asrar”, - 
deydi Babanazarova. “Bugun sahroning o’rtasida shunday javohirotni saqlash 
yaramaydi, katta shaharga, hatto Yevropaga ko’chirish kerak uni, deydiganlar topiladi. 
Biroq men bu fikrga mutlaqo qo’shilmayman. Savitskiy muzeyini birovga berib 
qo’yadigan odam yo’q”. “Chunki sayyohlar kelib, mamlakat ahli muzeyning 
ahamiyatini qanchalik anglaydi, deb tez-tez so’raydi. Bu jihatdan hukumatdan va 
xorijdan madad olamiz, chekka joylarga borib, ko’chma ko’zgazmalar tashkil qilamiz, 
toki odamlar bilsin naqadar merosi bebaho ekanini. Internet, televideniye, boshqa aloqa 
cheklangan qishloqlarga borib, jahon san’atidan so’zlaymiz, bolalarga bilim ulashamiz”, 
- deydi u. “Savitskiy barcha asarlarni davlatning puliga xarid qilgan va mazkur meros 
Qoraqalpog’iston va O’zbekiston xalqining mulki ekani shubhasiz”. Ikki yil oldin 
O’zbekiston, Amerika elchixonalari va Smitson instituti yordamida muzeyda seminarlar 
o’tkazildi. Asarlarni saqlash, restavratsiya qilish, boshqaruv kabilar haqida bilim 
almashildi. Seminarlar nafaqat Nukusda, balki O’zbekistonning boshqa shaharlaridagi 
muzeylarda ham tashkil qilindi. Qadimiy Xorazm san'ati bo‘limi muzeyning arxeologik 
guruhlari tomonidan qo‘lga kiritilgan topilmalar hisobiga yanada boyimoqda. Tasviriy 
san'at bo‘limi to‘plami, ayniqsa, serqirra: to‘plamni qoraqalpoq rassomlari (I.Savitskiy, 
K.Soipov, J. Quttimurodov, D.To‘raniyozov va b.), O‘rta Osiyo rassomligining keksa 
avlodi A.Volkov, M.Qurzin, A.Nikolayev (Us to Mo‘min), N.Karaxan, O‘.Tansiqboyev 
va boshqaning katta ahamiyatga ega asarlari tashkil etadi. Shuningdek, 1920-30-yillarda 
faol ijod etgan rus rassomlari A.Shevchenko, R.Falk, V.Muxina, I.Grabar asarlari bilan 
bir qatorda ijodi deyarli o‘rganilmagan.R.Mazel, K.Redko, A.Safronov va boshqaning 
asarlari ham qo‘yilgan. 
Muzey eksponatlari monografiya (etyud, chizgidan tortib to yetuk asarlar) 
tartibida to‘plangani bilan ham qimmatlidir. Yana muzeyning o‘ziga xosligi 
eksponatlarning zich joylanishi, ekspozitsiyalarda to‘plamni to‘laqonli namoyishiga 

---