Qoraqalpoq davlat universiteti

Uyga vazifa
Alisher Navoiy ruboiy va g‘azallaridan namunalar yod olish

22-mavzu. Alisher Navoiy hikmatlari
I. Og‘zaki nutq:
▲ 1-tоpshiriq. Navoiyning rasmda ko‘rsatilganqirralaridan har biriga izoh bering.





II. Nazariy ma’lumot

Alisher Navoiy dastlab adabiyotga shoir sifatida kirib kelgan va adabiyotda she’riyat qasrini qurdi, g‘azal mulkining sultoniga aylandi, keyinchalik qator dostonlar yaratdi, adabiyotshunos, tilshunos, davlat va jamoat arbobi sifatida dunyoga tanildi.

Alisher Navoiy o‘z xalqini savodli, bilimli, madaniyatli ko‘rish ruhi bilan qalam tebratdi. U mehnatkash, pok, halol, o‘z aql-farosati, yaxshi odamlar qalbidagi zakovat va saxovat, samimiyat, sevgi-sadoqat, fidoyilik, inson baxti, xalqlarni, mamlakatlarni do‘stlikka, hamkorlikka, ezgulikka chaqirish, insonparvarlik, vatanparvarlik tuyg‘ularini ulug‘ladi. Alisher Navoiyning yaratgan asarlarida millat taqdiri, birligi, el-yurt qayg‘usi, yurtni obodonlashtirish, ilm, san’at va adabiyotni rivojlantirishni, Vatanga muhabbat, mehnatga sadoqat, axloqiy yuksaklikka intilish, go‘zallik va muhabbat, mehr va muruvvat, shaxs erkinligi, ijtimoiy adolat uchun kurash g‘oyalari bilan yo‘g‘rilganligidir. Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov: “Insonni olam gultoji deb ulug‘lagan hazrat Navoiyning butun hayoti, butun ijodi zamirida ezgulik, adolat, nafosat kabi yuksak tuyg‘ular dunyoni obod va munavvar qiladi, bashariyatni ma'naviy halokatdan qutqaradi, degan qat’iy ishonch mujassam” deb bejiz aytmaganlar.
Haqiqatan ham Alisher Navoiy o‘zbek mumtoz adabiyotining asoschisidir. U XV asr o‘zbek mumtoz adabiyoti va madaniyati rivojiga munosib hissa qo‘shgan ulug‘ siymodir.
▲ 2-tоpshiriq. Navoiyning quyidagi hikmatlaridan qanday ma’no uqdingiz? Fikrlaringizni bir-biringiz bilan o‘rtoqlashing.

Umrni zoye etma, mehnat qil,

Mehnatni saodating kaliti bil.
*************
Ko‘ngil durji ichra guhar so‘zdurur,
Bashar gulshanida samar so‘zdurur.
*************
Befoyda so‘zni ko’p aytma,
Foydali so‘zni ko‘p eshiturdin qaytma,
*************
Izzat tilasang ko‘p dema,
Sihat tilasang ko‘p yema.
*************
Bilmaganni so‘rab o‘rgangan olim,
Orlanib so‘ramagan o‘ziga zolim.
*************
Oz-oz o‘rganib, dono bo‘lur,
Qatra-qatra yig‘ilib, daryo bo‘lur.
*************
Tiga ixtiyorsiz- elga e’tiborsiz.