Qoraqalpog’iston Respublikasi Ellikqal’a tumani Bo’ston Axborot kommunikatsiyalar texnikumi Kompyuter injiniring 1 guruhi

Qoraqalpog’iston Respublikasi
Ellikqal’a tumani Bo’ston Axborot
kommunikatsiyalar texnikumi
Kompyuter injiniring 1.1 - guruhi



Bajardi: Yuldasheva Umida________________
Tekshirdi:Sapaev Xurshid _________________


Bo’ston 2021


Мавзу: Клавиатура: Асосий ёки алфавит тугмалари,
Функционал тугмалар, Йўналиш тугмалари,
Ёрдамчи тугмалар, Рақамлар тугмалари.

Режа:

1.Клавиатура ҳақида тушунча.

2. Асосий ва ёрдамчи тугмалари.
3.Кам фойдаланиладиган клавиатура тугмалари.
4. Мини-клавиатуралар.
5. Вордда клавиатуралар билан ишлаш.

Клавиатура бу-босма машинка бўлиб, маълумот ва ахборотларни компьютерга киритиш учун фойдаланадиган асосий қурилма ҳисобланади.

QWERTY клавиатурлари энг самарали клавиатура бўлса керак, деб ўйларсиз, чунки улар энг кенг оммалашган клавиатурадир. Аммо бу гап ўроқдек «тўғри»лигига ишонасизми? Хўш, нега клавиатуралар ABDEFG ҳарфлари билан эмас, балки QWERTY билан бошланади? QWERTY тартиби 1872 йил Кристофер Шолз томонидан ўзининг янги матн териш ускунаси учун яратилган (у даврларда ҳали компьютерлар йўқ эди). Ёзув машинаси ҳарфлари алифбо тартибида жойлаштирилганда, матн терувчи шунчалар тез матн терардики, натижада ускунанинг механик қисмлари (уларни «болға» деб аташган) ишдан чиқарди. Шолзга матн териш тезлигини пасайтириш учун ҳарфлар кетма-кетлигини чалкаштириб ташлаш ғояси келади. Шундай қилиб, QWERTY клавиатураси аслида матн QWERTY жараёнини секинлаштириш учун ишлаб чиқилган, аммо компьютерлар пайдо бўлганда ҳам бу клавиатурани негадир ҳамма бирдек ижобий қабул қилди ва ҳарфлар жойлашуви ҳам шундай бўлиб қолди.

Клавиатура умумий 101, 102, 104 ва ҳоказо тугмалардан иборат бўлиши мумкин. Клавиатура 5 қисмдан иборат бўлиб, улар алфавит, рақамли тугма ва функционал тугма ва ёрдамчи тугмалардан иборат бўлиши мумкин.

Алфавит тугмалари 37 та тугма лотин ҳарф ва белгилари, 10 та рақам ва 10 та махсус тугмалардан иборат бўлади.
10 та махсус тугмалар ёрдамида тилни ўзгартириш Alt+Shift ёки Ctrl+Shift, кейинги саҳифага ўтиш “Tab”, вордда ҳарфларни доимий катта ҳарфлар билан ёзиш тугмаси Caps Lock, пуск тугмаси, чапдан олдинга битта ҳарфни ўчириш тугмаси Backspace, кейинги саҳифага ўтиш тугмаси Enter, Esc охирги амалдан воз кечиш тугмалари ҳам мавжуд.
Рақамли тугмалар 0 дан 9 гача ва кўпайтириш, бўлиш, қўшиш ва айириш тугмалари ҳисобланади. Бу тугмалар ёрдамида ҳисоблаш амаллари бажарилади.
Функционал тугмалар махсус буйруқ ва амалларни бажаришда қўлланилади. Буларга Ғ1 дан Ғ12 гача бўлган тугмалар киритилади. Ҳар хил программалардан ҳар хил вазифани бажаради. Масалан Total commander да Ғ1-тугмаси ёрдам,
Ғ2- таҳрирлаш;
Ғ3- файл матнини кўриш;
Ғ4- файл матнини таҳрирлаш;
Ғ5- файлдан нусха олиш;
Ғ6-файлни бошқа каталогга кўчириш;
Ғ7-каталог қўшиш;
Ғ8-файл ёки каталог ўчириш;
Ғ9- менюлар бўлимига ўтиш;
Ғ10- менюлар матнига ўтиш ва қайтиш амалларини бажаради.
Ғ12- қатьий функция йўқ. Дастурга боғлиқ равишда ишлайди. Кўпинча дастур менюсини чиқариш учун ишлатилади. Вордда ишлаётган матнни сақлашда фойдаланилади.
Йўналиш тугмалар курсор жойларини ўзгартиради. Курсорни битта белги чапга, ўнгга, юқорига, пастга силжитади.
Ёрдами тугмалар Home- сатр бошига ўтиш;