Qora tuynuklar va ularning tabiati


§2.2.  Aylanmaydigan  qora  tuynukning  tortishish  maydoni



Download 0,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/16
Sana20.02.2021
Hajmi0,91 Mb.
#59532
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16
Bog'liq
qora tuynuklar hosil bolish mexanizmining fizik xossalari

§2.2.  Aylanmaydigan  qora  tuynukning  tortishish  maydoni 

Shvarsshild  tortishish  maydonida  jismlarning  harakati  qator  o’ziga  xos  

xususiyatlarga    ega.    Nyuton    nazriyasida    tortuvchi    markaz    atrofida    aylana  

bo’ylab  harakat  undan  har  qanday  R  masofada  ham  yuz  berishi  mumkin. 

Eynshteyn  nazariyasida  esa  bunday  emas.  Qora  tuynukka  qancha  yaqin  

bo’lsa,  aylana  bo’ylab  harakat  tezligi  shuncha  katta  bo’ladi.  R= 1.5 r



g

 radiusli  

aylanada    harakat    tezligi    yorug’lik    tezligiga    yetadi.    Qora    tuynuk    yaqinida  

aylana    bo’ylab    harakat    umuman    mumkin    bo’lmaydi.    Amalda    esa    aylana  

bo’ylab    harakat    yetarlicha    katta    masofalarda    barqaror    bo’lmaydi,    masalan:  

R=3r


g

    dan    katta    masofalarda    harakat    tezligi    atiga    yorug’lik    tezligining  

yarmiga  yetadi,  faqatgina  3r

g

 dan  katta  masofalarda  barqaror  aylana  bo’ylab  




 

17 


tezlik  hosil  bo’lishi  mumkin.  Doiraviy  orbitalarning  barqarorlik  chegarasida  

zarrachaning  bog’lanish  energiyasi   

                                        

2

06



.

0

mc



E



                    

 (7)


  

  ga  teng  bo’ladi,  bu  yerda  m- zarrachaning  massasi.   

Cheksizlikdan    uchib    kelayotgan    jismlarning    qora    tuynuk    tomonidan  

o’ziga  gravitatsion  tortib  olish  mumkinligi  alohida  ahamiyatga  ega. 

Nyuton    mexanikasida    tortuvchi    massaga    cheksizlikdan    yaqinlashib  

kelayotgan  har  qanday  jism  uning   atrofida  parabola  yoki  giperbola  bo’ylab  

harakat    qiladi    (agar    tortuvchi    massa    bilan    to’qnashib    qolmasa  )    va    yana  

cheksizlikka  uchib  ketadi.  Bu  holda  gravitatsion  tortib  olish  yuzaga  kelaydi.   

Qora  tuynuk  maydonida  vaziyat  boshqacha.  Agar  jism  qora  tuynukdan  

katta  masofalarda  R



g

r

100


 harakatlansa,  tortishish   maydoni  zaif  va  Nyuton  

nazariyasi    yetarlicha    aniqlikda    bajariladi,    u    vaqtda    harakat    trayektoriyasi  

qariyb  parabola  yoki  giperbola  mos  tushadi  albatta.   

Qora  tuynukka  yetarlicha  yaqinlikda  trayektoriya  Nyuton  nazariyasidagi  

trayekrotiyadan  keskin  farq  qiladi.  Masalan,  jismning  tezligi  qora  tuynukdan  

uzoqroqda  yorug’lik  tezligidan  ko’p  marta  kichik  bo’lsa,  uning  trayektoriyasi  

R=2r


g

  radiusli    aylanaga    yaqin    bo’ladi    va    jism    kosmosga    uchib    ketishdan  

oldin  qora  tuynuk  atrofida  ko’p  aylanadi.  (2a- rasm) 

      


            

 

 



 

 

    



 


 

18 


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


Download 0,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish