Qora qalpoq indd

Jiberiletuǵın hám ishki hújjetlerdi dúziw 
hám de rásmiylestiriw
Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 
1999-jıl 29-marttaǵı 140-sanlı qararı menen tastıyıqlanǵan 
Ózbekstan Respublikası ministrlikleri, mámleketlik 
komitetleri, mákemeleri, korporaciyaları, koncernleri, 
awqamları, kompaniyaları hám basqa oraylıq mákemeleri 
apparatlarında is júrgiziw boyınsha úlgi kórsetpede 
jiberilgen hám ishki hújjetlerdi dúziw hám rásmiylestiriw 
tolıq bayan etilgen. Usı úlgi kórsetpe boyınsha jiberiletuǵın 
hújjetler tiyisli blankalarǵa jazıladı. Shólkemlerdiń 
blankalarındaǵı turaqlı zárúrli bólimleri mámleketlik tilde 
jazıladı. 
Hújjet avtorı shólkem atı hám onıń kodı shólkem 
haqqındaǵı nızamǵa (ustav) kárxanalar hám shólkemler 
ulıwma klassifikatorlarǵa muwapıq kórsetiledi. Olar 
qaǵıyda boyınsha blankanı tayarlawda jazdırılǵan bolıwı 
kerek. 
Hárbir hújjette (xatlardan tısqarı) onıń túri (qarar, 
biylik, buyrıq, bayanlama, maǵlıwmatnama hám sol 
sıyaqlılar) kórsetiliwi kerek.
Kópshilik hújjetler ushın hújjet mazmunın 
sáwlelendiriwshi qısqa hám anıq tema bolıwı shárt. 
Máselen: buyrıq (ne haqqında?) «kárxana shólkemlestiriw 
haqqında»; bayanlaması (neniń?) «ilimiy keńes 
májilisiniń».
A5 (148x210) ólshemdegi hújjetlerde hám 
telegrammalarda tekstke tema qoyılmawı múmkin.
Hújjet mazmunı múmkinshiligi bolǵanınsha qısqa 
dizbekler menen, qıyın bolmaǵan sóz dúzilisinde bayan 
etiledi.
Qısqartıw 
Mámleketlik 
organlar, 
jámiyetlik 
shólkemler hám mákemeler atların jazıw boyınsha 
maǵlıwmatnamaǵa muwapıq qollanıladı. Eger tekstte 

---

314
315
familiyalar, geografiyalıq atamalar yamasa ayırım 
hákimshilik-aymaqlıq birlikler sanap ótilse, olar álipbe 
tártibinde jaylastırıladı.
Eger úzliksiz baylanısqan tekst bir neshe qatarlar, 
juwmaqlardan ibarat bolsa, onı arab sanları menen 
nomerlengen bólimlerge, kishi bólimlerge, bántlerge 
ajıratıw tiyis. 
Hújjetler tekstlerin eki bólimge ajıratıw usınıs etiledi: 
birinshi bólimde hújjet dúziwdiń tiykarları yamasa 
sebepleri kórsetiledi, ekinshisinde - qararlar, biylikler, 
usınıslar, pikirler, juwmaqlar, ótinishler bayan etiledi. 
Eger hújjet mazmunın túsindiriw hám tiykarlaw 
zárúrligi bolmasa, tekst bir juwmaq bólimnen ibarat 
bolıwı múmkin: buyrıqlar tastıyıqlaw bólimisiz qarar 
bólimi, xatlar - túsindiriwsiz ótinish bólimi hám t.b.
Hújjettiń úzliksiz baylanısqan teksti turaqlı 
maǵlıwmattı saqlawshı hám úzliksiz maǵlıwmatlardı 
kirgiziw ushın bos jerler trafaret tiykarında dúzilgen 
bolıwı múmkin. 
Bayanlama teksti úshinshi shaxs atınan («tıńlandı», 
«sózge shıqtı», «qarar qabıl etti») kóplik sanda bayan 
etiledi, sóylew mazmunı úshinshi shaxs atınan birlik 
sanda bayan etiledi. 
Huqıq hám májbúriyatlardı belgilep beriwshi (nızam, 
kórsetpe hám t.b.), sonday-aq, faktlerdi bayan etiw 
yamasa bahalawdan (akt, maǵlıwmatnama hám t.b.) 
ibarat bolǵan hújjetlerde tekstti úshinshi bet atınan birlik 
hám kóplik sanda («bólim wazıypalardı ámelge asıradı», 
«birlespe quramına kiredi», «komissiya belgiledi») bayan 
etiw forması qollanıladı. 
Xatlarda tómendegi bayan etiw formalarınan 
paydalanıladı:
birinshi bet atınan kóplik sanda («jiberiwdi soraymız», 
«kórip shıǵıw ushın jibermektemiz»);
birinshi bet atınan birlik sanda «zárúr dep esaplayman», 
«ajıratıwdı sorayman»);
úshinshi bet atınan birlik sanda («ministrlik qarsı 
emes», «O‘zstandart» agentligi ámelge asırsa boladı dep 
esaplaydı»).
Eger hújjette tekstte belgilengen qosımsha bolsa, 
ol jaǵdayda qosımshalar bar ekenligi haqqındaǵı belgi 
tómendegi forma boyınsha rásmiylestiriledi.