Qo’qon xonligi madaniyati

K.Butenevga yanada maxfiy topshiriq berildi. U bu topshiriqlarni qoyil qilib bajardi. Rus hukumatiga «Buxoroga qo’shin tortib borish imkoniyatlari» deb atalgan maxfiy ish topshirdi. Unda amirlikni bosib olish mumkinligi aniq tavsiflab berilgan. Hukmuatni va rus generallarini amirlikni tezroq bosib olishga undadi.
XIX asrning 50 - yillariga kelib Rossiya mohiyatiga ko’ra adolatsiz va bosqinchilik xususiyatiga ega bo’lgan mustamlakachilik yurishlarini Qo’qon xonligiga qarshi faollashtirib yubordi va xonlikka qarshi rosmana urush harakatlarini boshlab yubordi. Deyarli o’rta asrlarga xos qurollanishga ega bo’lgan Qo’qon xonligi zamonaviy quro-yarog’larga ega bo’lgan va yevropadagi urushlarda katta tajriba orttirgan dahshatli dushmanga qarshi urushga kirdi. Bu vaqtga kelib Qozog’iston hududlarini egallab olgan Rossiya imperiyasi harbiy qo’shinlari Qo’qon xonligi hududlariga ikki yo’nalishda Orenburg harbiy okrugi va /arbiy Sibir harbiy okrugi tomonidan harbiy harakatlarni boshlab yubordi.
1851-1852 yillarda polkovnik Karabashev boshchiligidagi harbiy otryad Ili daryosidan kechib o’tib, To’ychibek qal’asini bosib oldi, Orenburg yo’nalishida mayor Engman YOqubbek Badavlat boshchilik qilgan Qo’qon xonligi sarbozlarini mag’lubiyatga uchratdi va yordamga yetib kelgan polkovnik Blaramberg otryadlari yordamida Qushqo’rg’on, CHimqo’rg’on va Kumushqo’rg’on istehkomlarini qo’lga kiritib, vayron qildi.
1852 yilda xonlikning Oqmachit qal’asiga qilingan dastlabki hujumda mag’lubiyatga uchragan rus qo’shinlari 1853 yilda general-ad’yutant Perovskiy rahbarligida Oqmachitga ikkinchi marta hujum qildi. SHiddatli o’tgan janglardan so’ng Oqmachit qal’asi bosib olindi va unga “Perovskiy forti” deb nom berildi. Qo’qon xonligi Oqmachitni qaytarib olish uchun 1853 yil avgustida ikki marta Toshkent hokimi SHabdonxo’ja boshchiligida qo’shin jo’natadi, biroq, bu qo’shinlarning barcha harakatlari muvaffaqiyatsiz tugaydi.
1854-1855 yillarda Kaskelen daryosi bo’ylarida Uzuneg’och mudofaalarida ham shiddatli janglar bo’lib o’tadi. Bu janglarda Sulton Kenasarining o’g’li Sulton Sodiq katta jonbozlik ko’rsatib, ruslarga qarshi qaqshatqich zarbalar beradi. Biroq yordamga yetib kelgan general Kolpaokvskiy boshchiligidagi rus qo’shinlari hujumi natijasida Vatan himoyachilari mag’lubiyatga uchraydi. SHu vaqtda Ili vodiysini egallab olgan ruslar avvalgi Olma-Ota o’rnida