Qo‘llashi, atom energetikasi hamda katta shaharlar chiqindilarini dunyo okeaniga

95-rasm. Barg hujayralari
dagi xloroguruhlar
Xloroguruhlar o‘simliklarning poya va meva-lari
hujayralarida
bo‘lishi
mumkin, 
ammo
fotosintezning asosiy organi, ushbu jarayon-ga
anatomik moslashgan o‘simliklarni bargla- ridir
(95-rasm). CHunki hajmiga nisbatan yuzasi katta
bo‘lgan barglar, fotosintez uchun yorug‘likning
katta qismini qabul qiladi
[
50
]
a) b)

---

162
96-rasm.O‘simlik bargi
(a)
hamda er kurrasi bo‘ylab(suv osti va er yuzidagi
o‘simliklarning) murakkab rangli fotosintezni taqsimlanishi
(b)
Xlorofill ikki xil vazifani bajaradi: quyosh nurlarini yutib energiya-ga
aylantirish va uni uzatish. Xloroguruhlardagi 90 % xlorofillar, yorug‘lik yig‘uvchilar
kompleksi guruhiga kiradi. Ular antenna vazifasini bajarib, yig‘ilgan energiyani
fototizimning reaksiya jarayoni o‘tuvchi markazga uzatadi.
Hozirgi kunda
biomassa
muhim energetik manba hisoblanadi, chunki dunyoda
foydalanayotgan energiyaning 10 % 
biomassadan
olinadi. Bundan keyin xam bu
mamlakatlarda biomassa asosiy energiya manbasi bo‘lib qoladi.
Rivojlanayotgan mamlakatlarda o‘rmonlarni kesib yoqib undan energiya
olishni ko‘paytirish tufayli juda ko‘p mamlakatlarda o‘rmonlarni kamayib ketishi
yoki butunlay yo‘qolib ketish xavfi tug‘ilmokda.
14.2.2 Fotoelektrik o‘zgartiruvchilar.
Fotoelektrik o‘zgartiruvchilar, quyoshning yorug‘lik energiyasini elektr
energiyasiga
aylantirib
beruvchi
yarim
o‘tkazgich
asbobdir. Fotoelektrik
o‘zgartiruvchilarning
ishlash
prinsipi-elektromognit
nurlanishni
(yorug‘lik
energiyasini) elektr energiyasiga aylantirib beruvchi fotoeffekt hodisasi-
ga asoslangan [19, 51].
Fotoeffektning quyidagi 3 asosiy turi mavjud.
1. Tashqi fotoeffekt – nurlanish ta’siri ostida, katod metalli yuzasi-dan uni
o‘rab turgan vakuumga elektronlar ajralib chiqadi.

---

163
2. Ichki fotoeffekt – yorug‘lik ta’siri ostida, yarim o‘tkazgichlarning elektr
o‘tkazuvchanligini o‘zgarishi.
3. Har xil turdagi o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan ikkita yarim o‘tkazgich-
larning bekitilgan qatlami fotoeffekti.
Elektromagnit nurlanishi energiyasini elektroenergiyaga aylantirish- da, amaliy
jihatdan asosan uchinchi fotoeffekt usulidan foydalaniladi va bu