Qo‘llashi, atom energetikasi hamda katta shaharlar chiqindilarini dunyo okeaniga

Energetik rejimda
to‘xtovsiz ishlaydigan GESlar, GESlarni yillik va ko‘p
yillik suv bilan ta’minlovchi, tog‘ va tog‘oldi daryolariga quriladigan suv omborli
to‘g‘onlarga o‘rnatiladi. To‘xtovsiz energetik rejimda ishlaydigan GESlar, 
irrigatsiya rejimida - ekinlarning vegetatsiya davriga bog‘liq holda ishlaydigan
GESlardan keskin farq qiladi. 26-rasmda har xil rejimda ishlayotgan suv ombori
ko‘rsatilgan.
3.6 GES va GAESlar, ularning turlari va ishlash prinsipi.
Suv oqimining gidravlik energiyasini elektr energiyasiga aylantirib beruvchi
gidrotexnik
inshootlar
va
gidroenergetik
jihozlar
yig‘indisiga
gidroelektrostansiya(GES)
lar deyiladi 
[19, 29]
. 

---

58
24 - rasm. Mikro-GESlarning turlari va ulardan foydalanish

---

59
Ma’lum balandlikda joylashgan tabiiy va sun’iy yig‘ilgan suvdan
elektroenergiya ishlab chiqaruvchi, ham turbina ham nasos joylashtrilgan energetik
ob’ektga, 
suvni yig‘uvchi (gidroakkumuliruyu
щ
iy) gidroelek-trostansiya
(GAES)
deyiladi
[19, 29]
.
Bosimni bir joyga to‘plashning ikki xil usuli mavjud: 
to‘g‘onli
(27-rasm) va
derivatsiyali
(28-rasm). Bosim ostidagi suv energiyasini elektr energiyasiga
aylantirish, gid-ravlik turbinalar yordamida amalga oshiriladi. Turbinanig asosiy
qismla ridan biri – ish g‘ildiragidir. YUqori bef(
YU.B.
)dan bosim quvurlari orqali
tushayotgan suv, ish g‘ildiragi parraklariga urilib uni aylantiradi. Ish g‘ildiragi 
o‘qiga ulangan generatorning aylanishi natijasida elektroenergiya ishlab
chiqariladi.
27-rasm. Bosimni bir joyga to‘plashning to‘g‘onli usuli.