Qo’llanma / "Iqtisodiy ta’limda o’qitish texnologiyasi" seriyasidan Samarqand

Xulosa 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                
O’z-o’zini nazorat qilish savollari. 
1.
 
Institutlar nima? Ularning ta’riflarini keltiring. 
2.
 
Institutlar tarkibiy qismlariga nimalar kiradi? 
3.
 
Rasmiy va norasmiy normalar qanday yuzaga keladi? 
4.
 
Norasmiy qoidalarning jamiyatdagi roli nimada? 
5.
 
Institusional matrisa ta’rifini keltiring va uning g’oyasi nimadan iborat? 
6.
 
Norma bazaviy institut ekanligini izohlang. 
7.
 
O’zaro hamkorlikni qurishda normaning o’rni qanday tavsiflanadi? 
8.
 
O’zingizning  odatiy  kuningizni  ertalabdan kechgacha  kelishuv  (murosa, 
ekspansiya, urinish) lar atamalarida yoritishga urinib ko’ring. 
9.
 
Institusional  o’zgarishlarga  nimalar  sabab  bo’ladi?  Eski  va  yangi 
institutlar o’rtasida qanday bog’liqliklar mavjud? 
Institutlar jamiyat rivojlanishining barcha bosqichlarida muhim rol o’ynab 
kelgan.  Ular  jamiyatda  qarorlar  qabul  qilish,  insonlar  va  iqtisodiyot 
ishtirokchilarining o’zaro munosabatlarini belgilovchi normalardan tarkib topgan 
rasmiy  va  norasmiy  qoidalar  hisoblanadi.  rasmiy  qoidalar  mamlakat 
konstitusiyasida, qonunlarda,  ma’muriy  va  boshqa hujjatlarda o’z  aksini  topadi. 
Norasmiy normalar esa urf-odat, an’analar va shu kabi boshqa hayot tarzi orqali 
yuzaga kelgan qoidalarda ifodalanadi. 
Jamiyat  rivojlanishi  bilan  mavjud  institutlar  va  ular  negizini  tashkil 
etuvchi    rasmiy  va  norasmiy  qoidalar  ham  o’zgarib  boradi,  takomillashadi. 
Bunday o’zgarishlarni ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy sharoitlar belgilab beradi. 
Institutlar  o’zaro  muvofiqlashtirilgan  tarzda  ishlashi,  davlat  tizimi 
faoliyatining samaradorligiga katta ta’sir ko’rsatadi. Institutlar faoliyati aksariyat 
hollarda normalarga bog’liqdir. Norma tushunchasi tartibni saqlash funksiyasiga 
ega  bo’lib,  u  o’zaro  hamkorliklik  tizimida  majburiy  xatti-harakat  bajarilishini 
talab  etadi.  Normalar  hamkorlik  strategiyasi,  qoida,  xususan,  normaning  o’zi 
kabi  shakllarga  ega.  Rasionallikning  to’liq,  to’liqsiz,  tartibotli,  asoslangan, 
harakat normasi kabi shakllari mavjud. Ijtimoiy tanlash nazariyasida normalarga 
oqilona  tanlash  natijasi  sifatida  qaraladi.  Kelishuvlar  iqtisodida  esa  normalar 
oqilona xatti-harakatning omili sifatida tahlil qilinadi.