Qiziqarli kimyo

Nodir.
Nafasda CO, qayerdan paydo b o ‘ ladi?
Shahnoza.
Bilasizlarmi, havoning tarkibida 0,03-0,06% CO, gazi 
bo‘ ladi. Bunday havo bilan nafas olinganda, havoning kislorodi hujayrada-
101

---

gi oksidlanish reaksiyalarida qatnashib, reaksiya mahsuloti bo‘ lgan CO, 
ga aylanadi. Bu gaz nafas orqali chiqadi
Botir.
Nafas chiqargandagi havoda qancha CO, bo'ladi?
Shahnoza.
Nafas chiqargandagi havoda tahminan 4 % CO, bo‘lar 
ekan.
Dilafruz.
Bu tajribani yana davom ettirish mumkin. Qani, Botir- 
jon puflashni siz davom ettiring, Nodirjon charchab qolganga o'xshaydi. 
(Botir puflay boshlaydi. K o ‘p o ‘tmay kolbadagi suyuqlik tiniqlasha 
boshlaydi va oxiri cho'km a erib ketadi).
Nodir.
Cho‘ kma nega erib k e td i9 Endi qanday o‘zgarish bo‘ ladi?
Dilafruz.
Sizlarga m a’lum, CO, gazi suvda erisa, beqaror karbonat 
kislotani hosil qiladi. Botirjon puflaganda hosil bo‘lgan kislota C aC 0 3 
cho‘kmasi, bilan ta’sirlashib uni entadi. B u o ‘zganshlarquydagi reaksiya- 
lar tufay li amalga oshadi (u sinf taxtasiga reaksiya tenglamalarini yozadi):
CO, + H ,0 = H ,C O „ 
C a C 0 3 + H,CO, = Ca( H C 0 3) 2* 
Hosil bo‘ lgan kalsiy gidrokarbonati suvda eruvchan tuz bo‘ lganidan 
C aC 0 3 yo'qolib (gidrokarbonatgaaylanib) suyuqlik yana tmiqlashadi. 
Tushunarlimi?
Botir va Nodir.
Tushunarli, rahmat sizlarga !
Shahnoza.
Xuddi shungao‘xshashjarayon tabiatda ham sodir bo‘ lib 
turadi. B ungag‘orlardastalaktitlar hosil bo‘lishi misol bo‘laoladi.
Nodir.
Stalaktitlar nima o ‘zi (Botirga qarab). Sen bilasanmi?