Qiziqarli kimyo

7.1.2. M O Y YOKI YO G ‘ D O G 4N I TOZALASH
1.. Ozgina osh tuzim novshadil spirtida eritib, uning yordamida shoxi 
to‘qimadagi moy dog‘ mi jo'qotish mumkin.
2. ... To'qim adagi moyli yangi dog‘g a b o ‘r kukuni sepib, 2-4 soatdan 
so‘ng kiyim jun tozalagichi bilan tozalansa, dog‘ yo‘qoladi.
3.... Shoxi to'qimadagi moy dog‘iniyo‘qotish uchun, dog‘joyiyanmqoshiq 
novshadil spirt, bir qoshiq glitserin va bir qoshiq suvdan aralashtirib 
tayyorlangan eritma bilan ho‘ llanadi va 5-10 minut o ‘tgandan so‘ng, 
issiq suv bilan yuviladi.
4.... E sk iy o g
1
dog
1
ini olem kislota bilan ho‘llab, 0,5-1 soat davomida 
qo‘yib qo‘yiladi. Keyin, yog‘ dog‘i borjoyni o‘tmas pichoqbilansekin
141

---

qinb, biror organik erituvchi (toza benzin, atseton va hokazo) bilan toza­
lanadi.
5.... Kiyim yoqasim yog‘li dog‘dan tozalash uchun, yarim qoshiq osh tuzi- 
ni uch qoshiqcha novshadil spirtda entib tayyorlangan entma bilanpax- 
tani ho‘llab dog‘joyi ishqalansa, dog‘ yo‘qoladi.
6
.... Palto, plash, kostyum va boshqa kiy lmlaming yoqasini tozalash uchun, 
novshadil spirt (I qism spirt bilan 3 qism suv aralashmasi) eritmasidan 
foydalaniladi. Bumng uchun, yoqa ostiga, albatta, toza latta qo‘yish lo- 
zim. Yumshoq boshqa lattani novshadal spirt entmasi bilan hoMlab yoqa 
tozalanadi. Keyin, lattani bir nechamarta suvda ho'llabyoqadagi hosil 
bo‘ lgan ko‘ pik yo‘ qotiladi va qunti ladi.
7 . .. Jun to‘ qimalardagi moy dog‘lanni yo‘ qotish uchun magneziy kukuni 
(magmy oksidi kukuni)ni benzin bilan aralashtinb, dog‘joyiyaxshilab 
ho‘llanadi vaqurigunchaqo‘yib qo‘ iladi, keyin kiyim jun tozalagich 
yordamida tozalanadi (magniy oksidi dorixonalarda sotiladi).
8
... Yangi hosil bo‘lgan moy dog‘ijoyiga kraxmal yoki tishyuviladigan 
kukunqizdiribsepiladi. Kukunm qoqibtashlab, undanyanasepiladi va 
sekin ishqalanadi Keyin, dog‘jovi kiyim jun tozalagich bilan tozalansa, 
dog‘jo ‘q bo‘ladi
9. ... Baliq yog‘i dog‘mi j o ‘qotish uchun, bir stakan suvda bir qoshiq
sirka kislota aralashtinb tayyorlangan entmani ishlatish mumkin. Latta yoki 
paxtani bu eritma bilan ho‘llab, dog‘joyi ishqalansa dog‘ yo'qoladi.
1
0
.... Oq rangli yoki ochiq rangli to‘qimalardagi moy dog‘lanni bo‘r kukuni 
va benzindan tayyorlangan “xamif' yordam ida ketgazish mumkin. Buning 
uchun, moy dog‘ijo y ig a“xamir” qalin qavatda surkaladi va bir necha 
soatdavomidaqo‘yibqo‘y iladi. Keyin, qun-gan“xamir” kiyim jun toza­
lagich bilan tozalanadi. Agar dog‘ bir surkashda toza bo‘lmasa, dog
1 
joyigayana2-3 m artabo‘r “xamir”i surkaladi.
11.... Agar shoxi to ‘qim adayoki kulrangjun to‘qim adamoyning yangi 
dog‘i paydo b o ‘lsa, dog
1
junga bir necha qavat qo‘l artgich qog‘oz 
(salfetka) yoki bosma qog‘oz (promakashka) qo‘yilib, issiq dazmol 
bilan dazmollansadog
1
yo'qoladi.
12. ...Kiyim yoqasi dog‘i, m o‘ynadan tayyorlangan bosh kiyim (telpak) va
142

---

boshqalami dog‘ lardan tozalash uchun toza lattani kir yuvish kukunidan 
ozroq qo‘shilgan benzin bilan ho‘ llab do‘g ketgaziladi.
13. ... Agar kitob varag‘ida moy dog‘i paydo b o ‘lsa, dog‘ joyiga bo‘r 
kukunidan sepib, ustiga oq qog‘ oz qo‘yib dazmollansa dog
1
yo‘ qoladi 
Kitob varag‘idagi dog‘ni bo‘r va benzindan tayyorlangan yoki yarim 
stakan suv bilan bir qoshiq kraxmaldan tayyorlangan atalasimon bo'tqa 
yordamida ham tozalash mumkin. Buning uchun, dog‘joyiga tayyor­
langan bo‘tqa qalinroq qilib surkaladi vaqurigandanso‘ng toza latta 
bilan artiladi