Qiziqarli kimyo

Ra ’no.
Kir yuvish kukuni ham suvda eriganda ishqor hosil bo‘ ladimi9 
Karim.
Hamma kir yuvish vositalari suvda erib gidrohzlanadi 
Gidroliz natijasida esa albatta biror ishqor hosil bo‘ ladi.
R a ’no.
TajnbayoMi bilan bufikringizni isbotlasa bo‘ladimi 9 
Karim.
Albatta, bo‘ladi. Mana ko‘ring (u ozroq kir yuvish kuku- 
mni stakandagi suvda eritadi. Probirkaga ozroq bu eritmadan olib unga
1 -2 tomch fenolftalein eritmasidan tomizadi. Eritma rangi pushti tusga 
kiradi). Marhamat, bu kukunningentmasidaham ishqor hosil bo‘lar ekan. 
Uning ta’sirida fenolftalein rangi pushti tusga kiradi
Qobil.
Nega aynm odamlar medasi qaynaganda ichimlik soda 
iste’mol qiladi9
Zokir.
Odam anatomiyasidan sizlargam a’lumki, m e’da osti bezi 
xlond kislota ishlab chiqaradi. Bu kislota m e’dada, ovqat hazm bo‘lishiga 
yordam beradi. Agar m e’da osti bezi kislotani keragidan ortiq ishlab
95

---

chiqarsa, zardabo'lishholati kuzatiladi. Ichimlik soda iste’mol qilinsa, 
g id roliz tufayli hosil b o ‘lgan ishqor kislotani ney trallab y o ‘q 
qiladi.Tushunarlimi9
Q obil
Tushunarli. Rahmat sizlarga!
Ra ’no.
Karim aka, kechirasiz, yana bitta savolim bor edi.
Karim.
Marhamat, qani eshitaylik-chi ?
Ra ’no.
K o'pincha, sabzavot ekinlarmi shirincha bossa, ertalab 
shabnam tushgan paytda, o ‘sim likkakul sepishadi Bunda nega shirin­
cha y o ‘qolarekan ?
K arim
Bu savolgajavob berishim qiyin. Ehtimol bu yerda ham 
gidroliz reaksiyasi amalgaoshib, ishqorhosil bo‘lar. Chunki kul tarkibi­
da kaliy va litiy karbonat tuzlari mavjud. Ular shabnam suvi bilan 
ta’sirlashib, ishqor hosil qiladi. Bu ishqorli suv shirinchani nobud qilsa 
kerak. Bu savolni o‘qituvchimizga berib, aniqjavob olamiz. M a’qulmi ?