Qisqacha ma’ruza matni 6-Mavzu. Standartlashtirish va mahsulot sifati

6.4. Standartlashtirish va marketing tadqiqotlari.
Ma’lumki, marketing tadqiqotlarida mahsulotni sifatini ta’minlash zarur tarkibiy qism hisoblanadi, standartlash esa sifatni boshqarishning vositalaridan biri hisoblanadi. SHu sababli standartlash masalalarini sifatini boshqarish va marketing alohida holatda o‘rganish maqsadga muvofiq emas. Xorijiy firmalarning amaliyoti shuni ko’rsatadiki, ko’pincha yuqori texnik darajadagi va sifatga ega bo‘lgan mahsulotlar ham raqobatbardosh bo’la olmaydilar. AQSHning “Artur D. Litll” mashhur maslahat firmasining G’arbiy Germaniya filiali ma’lumotiga ko‘ra, 80 % ishlab chiqarishga tadbiq etilishi uchun taklif etilayotgan sifatli yangiliklarning yoki bozorning tuzilishiga mos kelmasligi yoki bahosining o‘ta yuqoriligi sababli talabga javob bermasligi aniqlangan. Ko’pchilik garbdagi firmalarning fikriga ko‘ra yangi mahsulot g’oyasi konstruktorlik byurosi yoki ilmiy muassasada emas, balki korxonalarning marketing bo‘limlarida yuzaga kelishi kerak.
Dunyoda mashinasozlik mahsulotlarini eksport qilish bo‘yicha yirik Germaniya firmasi mutaxassislarining fikricha nazariy, ilmiy tadqiqotlar sotish sohasi (bozor) firmalari faoliyatining innovatsion faoliyatiga asos bo’lishi lozim. Ularning fikricha ilmiy tadqiqotlarga kapital quyilmalarni kuchaytirish va keyinchalik bu faoliyatni tijoratlash katta mablag’larni talab qiladi va katta tavakkalchilik bilan bog‘liqdir. SHu sababli konstruktorlik byurolari va ilmiy markazlarga faqatgina bozor o‘zgarishlari yuzaga keltirgan muammolar xosil bo‘lgan taqdirdagina murojaat qilish lozim. Amaliyotda yangi mahsulotning ushbu ishlab chiqarish konsepsiyasi “Dunyodagi eng yaxshi mahsulotni ishlab chiqarish emas, balki iste’molchi uchun zarur bo‘lgan tovarlarni yaratish hisoblanadi».
Sifat masalasiga yondashuv bozor omilining rolini mutaxassis fikriga agressiv marketing, ya’ni faol eksport faoliyatida qo‘llash etarlicha samara berishi mumkin. XX asrning 80 yillarida YAponiyada Garbiy Germaniyaning "Gryundik" firmasining magnitofonlarining salmogi 97%ni tashkil etar edi. Hozirgi kunda Garbiy Germaniya ishlab chiqaruvchilari yapon magnitofonlarini litsenziya orqali ishlab chiqarishga o’tishdi. Bunday tendensiya boshqa sohalarda ham kuzatilmoqda. Standartlashni “anti segmentatsiya” deb ta’riflash ham mumkin. O’sish bosqichida tovarlarni iste’molchi qabul qiladi va tovarning sifati tanlangan segmentdagi xaridorga mos kelishi kuzatiladi. Bundan tashqari takroriy xaridlar kuzatiladi va yangi xaridorlar paydo bo’ladi. O’sish jarayonidan keyin keladigan to’yinish jarayoni ishlab chiqarishgina standartlash to’g’risida qarorga ta’sir etadi.
Bu bosqichda sotish xajmining mu’tadilligiga erishiladi. Bu bosqichda tovarning raqobatbardoshligi darajasini oshirishga zaruriyat paydo bo’ladi. Tovarning raqobatbardoshlik darajasini oshirish bozorni takomillashtirish, maketingni takomillashtirish, tovarni takomillashtirish orqali erishiladi. To’yinish bosqichi standartlashtirilgan tovarning paydo bo’lishi uchun tavsiflanadi marketologlarning fikriga ko‘ra, bozorda eskirgan tovar bilan qolish birinchi navbatda firmaning nufuzini pasaytiradi. Bozorga standartlashtirilgan tovar bilan chiqish firma tomonidan tabaqalashtirilmagan va global marketing strategiyalarini tanlashda maqsadga muvofiqdir. Marketingda standartlashtirish faqat tovarga taaluqli bo’lmay, balki marketing faoliyatiga, jumladan, marketing tadqiqotlari metodlari va operatsion marketingga ham taalluqlidir.