Qishloq xo`jaligi iqtisodiyoti



Download 18,14 Kb.
bet1/9
Sana18.02.2022
Hajmi18,14 Kb.
#453766
  1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
QISHLOQ XO


QISHLOQ XO`JALIGI IQTISODIYOTI
Qishloq xo`jaligining jahon iqtisodiyotidagi o`rni keyingi yillarda keskin rivojlanib bormoqda, bu esa qishloq xo`jaligining jahon iqtisodiyotidagi ahamiyati yanada oshayotganidan dalolat beradi. Shuning uchun ham qishloq xo`jaligi mahsuloti ishlab chiqarishning asosiy omillari bo`lgan yer, suv, mehnat resurslari va ularning o`ziga xos xususiyatlarini rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar miqyosida o`rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Qishloq xo`jaligi moddiy ishlab chiqarishning asosiy va eng qadimgi tarmoqlaridan biri bo`lib, aholiga oziq-ovqat mahsulotlari va sanoat uchun xomashyoning asosiy qismini yetkazib beradi. Qishloq xo`jaligi, asosan ikkita yirik tarmoq-dehqonchilik va chorvachilikdan iborat. Bu ikki soha aholi uchun dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlari yetkazib beradi. Qishloq xo`jaligi o`simlik va chorvachilik mahsulotlarini dastlabki qayta ishlaydigan bir qancha tarmoqlarni ham o`z ichiga oladi. Iqtisodiy jihatdan faol aholining taxminan yarmi, kamroq taraqqiy etgan mamlakatlarda esa ko`pincha 80-90 foizidan ortig`i qishloq xo`jaligida band. Rivojlanayotgan mamlakatlarda esa bu ko`rsatkich 10 foizni tashkil etadi. Qishloq aholisining ijtimoiy muammolari, joylashishi qishloq xo`jaligi bilan chambarchas bog`liqdir. Bir qancha mamlakatlarda o`rmon xo`jaligi ham qishloq xo`jaligi tarkibiga kiradi. Qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishidagi agrar-iqtisodiy islohotlar va tarkibiy o`zgarishlar hamda sohani diversifikatsiyalash natijalari Respublikamizni MDH ichida qishloq xo`jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishi yuqori darajada o`sayotgan davlatlar qatoriga kiritish imkonini berdi. Qishloq xo`jaligi aholi uchun oziq-ovqat mahsulotlari yetkazib berish bilan birga qatorda sanoat tarmoqlari (oziq-ovqat, omixta yem, to`qimachilik, dori-darmon, atir-upa sanoati va boshqalar)ni xom-ashyo bilan ta‘minlaydi. Dehqonchilik tarmoqlari (g`allachilik, paxtachilik, sabzavotchilik, mevachilik, uzumchilik va boshqalar) hamda chorvachilik tarmoqlari (qoramolchilik, cho`chqachilik, qo`ychilik, echkichilik, parrandachilik, pillachilik, baliqchilik kabilar)ni o`z ichiga oladi. Bu tarmoqlarni birgalikda rivojlantirish moddiy va mehnat resurslaridan to`g`ri foydalanish imkonini beradi. 2015 yilga kelib, jahon aholisi 7 milliard nafardan oshib ketdi va bu ko`rsatkich yil sayin ortib borishi kutilmoqda. Ularni oziq-ovqat bilan to`liq ta‘minlash uchun har yili oziq-ovqat mahsulotlari yetishtirish hajmini 4-5 foiz oshirib borish kerak. Har bir mamlakatda qishloq xo`jaligining rivojlanishi o`ziga xos ichki xususiyatlar e‘tiborga olinishini talab qiladi. Bu esa tabiiy, ijtimoiy ixtisoslashuvni taqozo etadi. Mustaqillikka erishganimizdan boshlab, O`zbekiston Respublikasi qishloq xo`jaligi mahsulotlarining eksport potensialini kengaytirib bormoqda. Meva va sabzavot mahsulotlari eksportiga qaraganimizda, YAIM eksport salmog`i 2010 yilda 38,0% ni tashkil etgan bo`lsa, 2016 yilga kelib 48 % ga yetgan. O`zbekistonda yetishtirilgan meva-sabzavot mahsulotlarining tashqi ko`rinishi, mazasiga ko`ra jahon bozorida eng xaridorgir hisoblanadi. Darvoqe, O`zbekistonda yetishtirilgan uzumdagi qand miqdori 18-30%, pomidordagi 13 quruq modda miqdori 5,5% ni tashkil etdi. Bu Yevropa mamlakatlarida yetishtirilgan shu turdagi mahsulotlar tarkibidagi shunday moddalar miqdoridan ancha ko`pdir. 2013 yilda Yevropa ittifoqida chetga eksport qilingan to`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalar hajmi 250,5 mlyard. dollarni, jalb etilgan investitsiyalar hajmi esa 246,2 mlyard. dollarni tashkil etdi. 2013 yilda jahonda chetga eksport qilingan va jalb etilgan to`g`ridan to`g`ri xorijiy investitsiyalar tarkibida Yevropa ittifoqining ulushi mos ravishda 17,8 va 17,0%ga teng bo`ldi. 2013 yilda AQSh tashqi tovarlar savdosining umumiy hajmi 3 trln. 909 mlyard dollarni, eksport hajmi 1 trln. 579 mlyard dollarni, import esa 2 trln. 329 mlyard dollarni tashkil etdi. Tashqi savdo aylanmasining YAIM ulushi 30,1%ga teng bo`ldi. O`simlikchilik tarmog`ida 2016 yilda O`zbekiston bo`yicha 23184,5 mlrd. So`mlik mahsulot yetishtirilgan bo`lsa, shundan 65,1% dehqon, 32,9% fermer xo`jaliklari, 2%i boshqa qishloq xo`jaligi korxonalari ulushidir.

Download 18,14 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish