Qirqim va kesim. Og'ma kesim va uning haqiqiy kattaligini yasash

12 - MARUZA. Qirqim va kesim. Og`ma kesim va uning haqiqiy kattaligini yasash. Chizmalardagi shartliliklar va soddalashtirishlar. Murakkab qirqim.


Reja:

1. Qirqim va kesim.

2. Og'ma kesim va uning haqiqiy kattaligini yasash.

3. Chizmalardagi shartliliklar va soddalashtirishlar.

4. Murakkab qirqim.

Qirqimlar

Qirqim – deb buyumni fikran bir yoki bir necha tekislik bilan qirqib ko‘rsatilishiga aytiladi. Qirqimda buyumning bevosita qirqilgan qismi va uning ortidagi ko‘rinar joylari ko‘rsatiladi.
Qirqimlar kesuvchi tekisliklarning proeksiyalar tekisliklariga nisbatan holatiga qarab gorizontal, frontal va profil qirqimlarga bo‘linadi. Kesuvchi tekisliklarning soniga qarab oddiy (bitta tekislik bilan kesish) va murakkab (bir nechta tekislik bilan kesish) qirqimlarga ajraladi.



A ko’rinish

Б ko’rinish

А ko’rinish

А ko’rinish burilgan



12.1-shakl 12.2-shakl

Qirqimlarning turlari

Kesuvchi tekisliklarning soniga qarab qirqimlar quyidagi turlarga bo‘linadi:
oddiy – bitta kesuvchi tekislik bo‘lganda, murakkab – kesuvchi tekisliklar soni bir nechta bo‘lganda.
Kesuvchi tekisliklarning gorizontal proeksiyalar tekisligiga nisbatan vaziyatiga qarab oddiy qirqimlarni quyidagi turlari mavjud:
gorizontal – kesuvchi tekislik gorizontal proeksiyalar tekisligiga parallel (12.3-shakl);
vertikal - kesuvchi tekislik gorizontal proeksiyalar tekisligiga perpendikulyar;
qiya - kesuvchi tekislik gorizontal proeksiyalar tekisligiga qiya yoki kesuvchi tekislik birorta ham proeksiyalar tekisligiga parallel emas (12.6-shakl);
Agar vertikal kesuvchi tekislik frontal proeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, bu qirqimni frontal qirqim (12.4-shakl) va profil proeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, profil qirqim (12.5-shakl) deyiladi.

12.3-shakl



12.4-shakl



12.5-shakl





12.6-shakl





12.7-shakl 12.8-shakl


Murakkab qirqimlardagi bir necha kesuvchi tekisliklar o‘zaro parallel bo‘lsa, pog‘onali qirqim (12.7-shakl), o‘zaro kesishuvchi bo‘lsa, siniq qirqim (12.8-shakl)deyiladi.
Mahalliy qirqimlar buyumning ayrim qismlarining ichki tuzilishini ko‘rsatish uchun qo‘llaniladi. Mahalliy qirqimning chegarasi ingichka to‘lqin chiziq bilan chegaralanib ko‘rsatiladi.