Qirqbo`g`im toifa o`simliklar (Equiesetophyta)

Qarag`aysimonlar ajdodi (Rinopsida) 
Ajdod vakillari asosan Shimoliy yarim sharda keng tarqalgan. Ularning Yer
sharida 8 ta oila, 55 ta turkum va 600 ga yaqin turlari uchraydi.
Ajdod ikki ajdodchaga: kordaitkabilar (Sordaitidae) va qarag`aykabilar (Pinidae) 
ga bo`linadi. 
Qarag`aykabilar (Pinidae) 
ajdodchasi
Ajdodcha 7 ta qabila, 7 ta oila va 55 ta turkumga mansub 560 dan ziyod turni
birlashtiradi. Qarag`ayqabilar ajdodchasiga kiruvchi turlar Shimoliy Yevrosiyo va
Shimoliy Amerikada katta o`rmonlarni hosil etadi. Janubiy yarim sharda esa ular
ko`proq mu’tadil iqlimli joylarda tarqalgan, Ayniqsa Yangi Zelandiya, Avstraliya,
Janubii Amerikada ko`p uchraydi. Ko`pchilik endemik turkumlari va barcha relikt
turkumlari tinch okeani atroflari bo`ylab tarqalgan. Ayniqsa, Xitoynint Janubiy-
Sharqiy va Markaziy qismida, Tayvanda, Yaponiyada, Yangi Kaledoniya, Tasmaniya,
Shimoliy Amerikaning Tinch okeani qismida, Chili janubida, Yangi Zelandiyada, yangi
Gvinieyada tarqalgan.
Qarag`aykabilar ajdodchasi vakillarining tarixi karbondan (370 mln. yillar
muqaddam) boshlanadi. Trias davrida (240 mln. yillar mukaddam) ular Shimoliy
yarim sharning o`simliklar qoplamida katta rol o`ynagan.
Qarag`ayqabilarning ko`pchilik turlari baland bo`yli, ayrimlari esa gigant
daraxtlardan iborat. Masalan: Kaliforniyada o`suvchi
doim yashil sekvoyyaning
(Sequoia sempervirens)
balandligi
110
m gacha, poyasining deametri esa 10 m
gacha yetgan.

---

•
Sekvoya Botqoqlik taksodiumi Taksodium
Meksika taksoidiumi (Taxodium mucronatum) poyasining diametri 16 m, mamont
daraxti (Sequoidendrom giganteum) poyasining yo`g`onligi esa 12 m ga yetgan.
Mamont daraxtlaridan
ayrim turlarining 3000 dan ziyod yoshda ekanligi
aniqlangan.
Mamont daraxti (Sequoidendrom giganteum)

---

Qarag`ayqabilar orasida yoshi 
jihatdan eng kattasi