Qirgʻiziston

Rahmonberdi Madazimov (

1875

—

1933

) — Qirgʻiziston 

teatr

 

harakatining

 asoschisi, 

Bobur

nomli Oʻsh Davlat akademik oʻzbek musiqali drama teatrining

 birinchi asoschisi,

tashkilotchisi va badiiy rahbari, 

yozuvchi

.

1914

 yili 

Rahmonberdi Madazimov

 rahbarligida 

Oʻsh shahrida

 

rus-tuzem maktabi

oʻqituvchilari bilan birgalikda teatr toʻgaragi tashkil etilgan

[3]

.

1918

 yili Mirzo Rahmonberdi 

hoji

 Muhammadaʼzim 

aʼlam

 oʻgʻli (

Madazimov

) rahbarligida

Ibrohim Musaboyev, Beknazar Nazarov, Joʻraxon Zaynobiddinov, Nazirxon Kamolov, A.Saidov,

A.Eshonxonov, Abduqodir Isxoqov, Isroiljon Ismoilov, Jalil Sobitovlar bilan birga Qirgʻizistonda

birinchi boʻlib 

musulmon

 

aktyorlardan

 iborat 

Turkiston

 

fronti

 harbiy kengashi qoshidagi

konsert

 

brigadasi

 negizida 

Oʻshda

 xavaskor 

teatr

 toʻgaragini tuzgan. 

Rahmonberdi

Madazimov

 Qirgʻizistondagi mahalliy 

musulmon

 

teatr

 harakatining birinchi asoschisi va

Oʻshdagi

 

oʻzbek

 

teatrining

 birinchi badiiy rahbari va asoschisi boʻlgan. 

1919

 yili 

teatr

 toʻgaragi

Teatri

---

teatr 

drama

 

truppasiga

 aylantirilgan. Ushbu 

truppa

 Qirgʻizistonning janubda nafaqat 

teatr

sanʼatini

, balkim professional 

musiqa

 

sanʼatining

 rivojlanishiga ham yuksak 

hissa

 qoʻshgan

[4]

.

Chunki 

truppaning

 

repertuarida

 

drama

 

asarlaridan

 tashqari, koʻplab 

konsert

 

dasturlari

namoyish etilardi, shuningdek 

musiqali

 

spektakllar

 qoʻyilardi, bu professional 

musiqachilar

yetishib chiqishiga aloxida bosqich boʻldi. 

Teatr

 

truppasi

 

Bobur nomli Oʻsh Davlat akademik

oʻzbek musiqali drama teatriini

 tuzishga asos boʻlgan.

Ushbu 

teatr

 

Toshkentdagi Hamza nomli Oʻzbek milliy akademik drama teatridan

 keyin

Markaziy Osiyodagi

 eng keksa 

teatrdir

.

1918

 yili 

Oʻshda oʻzbek musiqali drama teatri

 va Qorakoʻlda havaskorlik xalq teatri tashkil

etildi. 

1920

 yil Pishpek, Qorakoʻl va Norin uyezdlarida faqat havaskorlik teatrlari ishladi.

Professional teatr 

1920

-yillarda vujudga keldi. 

1926

 yilda Musiqali drama studiyasi tashkil

etildi. 1930 yil u professional drama teatriga aylantirildi, 

1936

 yildan musiqali drama teatri

deb nomlandi; 

1942

 yildan Qirgʻiz opera va balet teatri. Qirgʻiz tilida dramatik spektakllar Yosh

tomoshabinlar teatri sahnasida qoʻyildi (u 1936 yil tashkil qilinib, 

1941

 yilgacha ishlagan).

1941

 yil Frunze (hozirgi Bishkek)da Qirgʻiz drama teatri truppasi tuzildi. 1960-yillarda qirgʻiz

xalqining hayoti aks ettirilgan koʻpgina spektakllar yaratildi („Otaning qismati“, B. Jaqiyev;

„Qichan“, Sh.Beyshenaliyev; „Yangi kelin“, M. Toʻyboyev; „Yuzma-yuz“, „Momo yer“, ikkalasi

ham Ch. Aytmatov qissalari asosida). Q.dagi teatrlarda qirgʻiz va jahon dramaturgiyasining

eng yaxshi namunalari asosida koʻptina spektakllar namoyish etildi. Mamlakatda 15

professional teatr, jumladan, Bishkek shahrida qirgiz akademik drama teatri, Rus drama teatri,

qirgʻiz drama teatri (

1972

—

1974

), Norin shahrida Tyanshan musiqali drama teatri, Bishkekda

qoʻgʻirchoq teatri (1938) va boshqa ishlaydi. Teatr sanʼati ustalaridan 

R.Madazimov

, D.

Kuyukova, B. Kidikeyeva, M. Risqulov, 

J.Rahmonov

, S. Balqibekova, S. Jamanov, A.

Jonqoʻrozova, 

Oʻ. Rahmonov

, S. Kumushaliyeva, A. Quttiboyeva b. mashhur.

1939 yil Frunze (hozirgi Bishkek)da kinoxronikaning muxbirlik punkti tashkil etildi. 1942 yil

uning negizida Frunze kinoxronika studiyasi („Qirgʻiziston Ikkinchi jahon urushi davrida“ filmi,

1944, rejissyor D.Erdman va boshqalar)ga asos solindi, 1956 yil hujjatli va badiiy filmlar

studiyasiga aylantirildi, 1961 yildan „Qirgʻiz-film“ kinostudiyasi deb nomlandi. 1950-y, lardan

badiiy kinematografiya rivoj topa boshladi. Birinchi badiiy film „Saltanat“ (1955, rejissyor V. P.

Pronin, „Mosfilm“ kinostudiyasi bilan hamkorlikda)dan keyin „Mendagi xatolik“ (1958), „Olis

togʻlarda“ (1959), „Tyanshanlik qiz“ (1960), „Choʻlpon — tong yulduzi“ (1960, „Lenfilm“

kinostudiyasi bilan hamkorlikda), „Toʻqtagʻul“ (1961) kabi badiiy, „Ular Tyanshanda

tugʻilganlar“ (1958), „Toglar daryosi“ (1960) kabi hujjatli filmlar yaratildi. 1960-yillardan milliy

adabiyot namunalari, xususan, Ch. Aytmatov asarlari ekranlashtirilishi qirgʻiz kinosida

Kinosi

---

diqqatga sazovor ish boʻldi. Ch Aytmatov asarlari asosida yaratilgan „Dovon“ (1961),

„Saraton“ (1963), „Birinchi oʻqituvchi“ (1965), „Jamila“ (1969, „Mosfilm“ kinostudiyasi bilan

hamkorlikda) va boshqa filmlar qirgʻiz kino sanʼatining yutugʻidir. „Karash dovonidagi oʻq

ovozi“ (1968), „Issiqkoʻl lolalari“ (1972), „Oq kema“ (1977), „Ilk turnalar“ (1979, hammasining

rejissyor B.Shamshiyev), „Yoshligimiz osmoni“ (1966), „Urkuya“ (1970), „Ulan“ (1978;

hammasining rejissyor T.Okeyev) kabi badiiy, „Norin kundaligi“ (1971, rejissyor A.Vidugiris),

„Pochta“ (1972, rejissyor B. Abdildayev) hujjatli filmlari xalqaro kinofesti-vallarda

mukofotlarga sazovor boʻlgan. Kino aktyorlardan M. Risqulov, D. Kuyukova, B. Kidikeyeva, T.

Tursunboyeva, S. Choʻqmorov va boshqa mashhur.

Asosiy maqola: 

Oʻzbekiston — Qirgʻiziston munosabatlari

Qirgizistonning asosiy koʻllari 

Issiqkoʻl

 

Chatirkoʻl

, 

Soʻnkoʻl

 va 

Sarichelek

 koʻllaridir.

Norin daryosi uzunligi 535 km tuzadi. Shuningdek unda (Toqtogul) suv ombori ham mavjud.

== Siyosiy partiyaл ari ==

Qirgizston qurolli quch ishlatar tizimlari. Jami 60 minga yetadi (armiya, militsiya, max) 1992-

yili tuzilgan. Maqsadi mamlakat mudofasi

Asosiy maqola: 

Qirgʻizistonning hududiy boʻlinishi

Qirgiziston Respublikasi 7 viloyatga boʻlinadi viloyatlar esa tumanlarga boʻlinadi.

1 — 

Jalolobod viloyati

2 — 

Oʻsh viloyati

3 — 

Botken viloyati

Oʻzbekiston — Qirgʻiziston munosabatlari

Koʻllari

Daryolari

Qurolli kuchlari

Hududiy boʻlinishi

---

4 — 

Talas viloyati

5 — 

Norin viloyati

6 — 

Issiq-Koʻl

7 — 

Chuy viloyati

Asosiy maqola: 

Qirgʻizstonda din

Qirgʻizston halqining koʻpshiligi 

musulmonlar

. 

Nasroniy

 diniga eʼtiqod qiluvchilar ham bor.

Ular asosan: 

provoslav

, 

katolik

, va 

protestantlar

 (lyuteranlar, 

baptistlar

, adventistlar)

TV

QTRK

5 qanal

OʻshTV

MezonTV

ElTR

NTS

MusqaTV

Osh Pirim

 v.b