Qilichev dilmurod zokirovichning

XULOSALAR VA TAKLIFLAR

1. 
   Respublikamizda kuzgi bug’doydan mo’l hosil yetishtirishda muhim agrotexnik tadbirlardan biri – uning sug’orish rejimini muayyan joyning tabiiy sharoitlarini hisobga olgan holda ilmiy asosda to’g’ri belgilash va amalga oshirish hisoblanadi.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasi sharoitida sug’orishlar kuzgi bug’doy hosildorligini oshiruvchi asosiy omillardan biri bo’lib, don hosilini lalmikorlikka nisbatan 4 – 5 barobar oshiradi.
   
3. 
   Kuzgi bug’doyni sug’orish rejimining asosini nam to’playdigan sug’orishlar tashkil etadi va ular gektardan 16 –20 s /ga qo’shimcha don hosili olishga imkon beradi. O’suv davridagi sug’orishlar nam tuplaydigan sug’orishlar fonida o’tkazilganda ularning samaradorligi yuqori bo’ladi. Sug’orishlar kuzgi bug’doyning rivojlanishi fazalari va tuproqdagi ChDNS miqdoriga qarab o’tkaziladi. Nam to’playdigan sug’orishning maqbul me’yori sizot suvlarining joylashish chuqurligi, atmosfera yog’ingarchiliklari miqdori, tuproqning mexanik tarkibi va undagi organik moddalarning miqdoriga qarab belgilanadi.
   
4. 
   Nam to’playdigan sug’orishlarning maqbul me’yori navning biologik xususiyatiga, tuproq mexanik tarkibiga, sizot suvlarning joylashish chuqurligiga bog’liq holda 1000 – 1200 m³/ga, o’suv davridagi sug’orishlarning me’yori 500 – 700 m³ /ga o’zgaradi.
   
5. 
   Tuproq namligini ChDNS ga nisbatan 60-80 % dan kam bo’lmagan holda nam to’playdigan sug’orish fonida ushlash kuzgi bug’doy o’suv davrini 8-10 kunga o’zaytiradi.
   
6. 
   Kuzgi bug’doy uchun tuproqdagi namlik ChDNS 70-80 % bo’lganda O’zbekiston sharoitida eng yuqori hosil shakllanadi. Tuproqdagi namlikni bunday sharoitda ushlash yuqori hosilni shakllantiradi. Namlikni ko’rsatilgan darajada ushlash uchun nam tuplaydigan sug’orishlar fonida (1200 m³/ga) 3 – 5 marta o’suv davridagi sug’orishlar atmosfera yog’inlarini hisobga olgan holda 600-750 m³/ga me’yorida o’tkazilishi talab qilinadi.
   
7. 
   Tuproq namligini oshib borishi bilan boshoqning uzunligi, boshoqdagi boshoqchalar, boshoq va boshoqchalardagi don soni, bir boshoqdagi don massasi oshib borishi kuzatilsa, 1000 ta don massasi, don naturasi oshdi hamda donning , shishasimonligi, don tarkibidagi oqsil va kleykovina miqdori kamayib bordi.
   
8. 
   O’zbekistonda davlat reyestriga kiritilgan kuzgi bug’doy navlari sug’orishlarga, o’g’itlashga juda ta’sirchan va tuproqdan namlikni kamayishi bilan hosildorlikni sezilarli darajada pasaytiradi.
   
9. 
   Kuzgi bug’doyning yalpi suv sarfi navga, ekish muddati, me’yori, o’g’itlash, sug’orish tartibiga bog’liq holda o’zgaradi va ularni muqobillashtirish suvdan samarali foydalanishni ta’minlaydi.