Qattiq jismlar

4.5 – rasm. Fototokning o’sish va kamayish jarayoni.

Odatda zaryad tashuvchilar yashash vaqti yorug’lik o’chgandan so’ng statsionar fototok qiymatining 50% qaytishi uchun kerak bo’lgan vaqtga teng deb qabul qilingan. Agar yarimo’tkazgichga ikki karrali ionlashishi mumkin bo’lgan kirishma atomlari kiritilgan bo’lsa, misol uchun donor konsentrasiyasi N_a bo’lgan kremniyga ikkita energetik sath hosil qiladigan akseptor Zn ni atomlari kitirilsa va ½ N_a ≤ 2N_d bajarilganda Zn atomlarining asosiy qismi Zn^{- -} holatda bo’ladi. Endi bunday markaz ya’ni Zn^{- -} kovaklarni yutish yuzasi S_p^{- -} juda katta bo’ladi. Ammo uning Zn^- elektron yutish yuzasi S_p^—bunda o’ta kichik bo’ladi, S_n^-<_p. Bunday holatda elektronlarning yashash vaqti keskin oshadi, kovaklarniki esa kamayadi. Demak, biz yashash vaqti ancha kichik bo’lgan elektronni yashash vaqtini oshirish hisobiga fotoo’tkazuvchanlikni shunga mos oshiramiz. Misol uchun Zn atomi kiritilguncha τ_n~10^-7 , τ_p~10^-7 sek bo’lgan bo’lsa, kiritilgandan so’ng S_p^-- ~10^-13 sm² , S_n^- ~10^-20 sm² bo’ladi. U holda fotoo’tkazuvchanlik

ga teng bo’ladi.

Demak, biz Zn atomini ma’lum miqdorda n-Si ga kiritish yo’li bilan uning sezgirligini 10⁷ ga oshirgan bo’lamiz. Shuning uchun Zn^—ga mos kelgan energetik sath fotosezgirlikni oshiruvchi sath deb ataladi. Xuddi shunday p-tipli Si ga N_a≥N_d kiritish yo’li bilan kovaklarning yashash vaqtini oshirish mumkin.

4.5-§ Rekombinatsiya turlari

Y arim o’tkazgichlarda rekombinatsiya elektron o’tishiga qarab ikki turga - sohalar aro ya’ni elektronning o’tkazuvchanlik sohasidan valent sohadagi kovak bilan to’g’ridan to’g’ri bo’ladigan rekombinatsiya (rasm a) hamda elektron kovak bilan rekombinatsiya bo’lishidan oldin bir rekombinatsiya markaziga yutilishi undan so’ng shu markaz vositasida valent sohaga tushib kovak bilan rekombinatsiyalashish jarayonlariga bo’linadi (rasm b) .