Qashqadaryo viloyatining Yakkabog‘ tumanida joylashgan tog‘oldi hududi

faoliyat olib borib nafaqaga chiqqan fuqaro A.Nishonov o‘zining yashash joyi

yaqinida   qarovsiz   bo‘lgan   yer   ostidan   otilib   chiqqan   va   xalq   tomonidan

shifobaxshligi tan olingan ma`danli suv atrofini fuqarolar uchun qulay sharoit

yaratish   maqsadida   mazkur   hudud   atrofini   obodonlashtirib,   dam   olish   va

hordiq chiqarish uchun barcha qulayliklarni ta`minladi.  Shu qismiga e`tibor

bersak,   bunda   madanli   suv   fuqaro   yashab   turgan   joydagi   qarovsiz   hududda

joylashgan va unda fuqaro A.Nishonov aholiga qulay sharoitlarga ega bo‘lgan dam

olish joyiga aylantirgan. Demak, ushbu holatda qarovsiz holdagi ma`danli suvdan

qanday   foydalanish   kerak,   unga   kimdan   ruxsat   olish   kerak,   fuqaro

o‘zboshimchalik bilan uni o‘zlashtirib olishi mumkinmi, agar o‘zlashtirib oladigan

bo‘lsa,   qanday   harakatlarni   amalga   oshirish   kerak   degan   savollarga   javob

berishimiz kerak. 

Ikkinchidan, A.Nishonov ma`danli suv atrofini o‘rab pullik asosda aholiga

xizmat ko‘rsata boshladi. Shunday holatda fuqaro o‘zi istaganicha harakat qilishi

mumkinmi   yoki   kimdandir   ruxsat   olishi   va   ro‘yxatdan   o‘tishi   kerakmi?

Uchinchidan, mahalliy davlat hokimiyati vakillari fuqaro A.Nishonovning

faoliyati noqonuniy ekanligini, shu jumladan, tabiiy suv obyektidan tadbirkorlik

maqsadida   foydalanishi   mumkin   emasligi   hamda   mazkur   yer   uchastkasini

noqonuniy   egallab   olganligini   ma`lum   qilishdi.   Shu   qismi   bo‘yicha   hokimiyat

organi tomonidan qo‘yilayotgan talablar qonuniymi yoki noqonuniy va bu haqida

qonunda   qanday   choralar   belgilanganligini   aniqlab   olishimiz,   shuningdek,

mahalliy hokimiyat organlari haqiqatda bunday faoliyatga aralasha oladimi yoki

yo‘q, aniqlashimiz darkor. 

To‘rtinchidan, A.Nishonov o‘zining tibbiyot sohasida uzoq yillik tajribiga

ega   ekanligi   uchun   aholining   salomatligini   ta`minlashni   tartibli   yo‘lga   qo‘yish

maqsadida   mazkur   maskan   tashkil   etilganligini   va   bundan   aholi   minnatdor

---

ekanligini ma`lum qildi. Demak, fuqaro A.Nishonovning tibbiyot sohasidagi uzoq

yillik   tajribasi   va   aholining   minnatdorligi   bilan   bog‘liq   holat   haqiqatda   qonun

normalarida mazkur noqonuniy faoliyatga ruxsat beradimi?

Beshinchidan,   mahalliy   davlat   hokimiyati   organi   vakillari   barpo   etilgan

barcha qurilmalarni noqonuniy deb topib, ularni buzish ishlarini boshlab yuboradi.

Ushbu qismi yuzasidan “Mahalliy hokimiyat organining harakatlari to‘g‘risida”gi

qonun hujjatlarida bu haqda nimalar nazarda tutilganini aniqlashtirib olamiz.

Oltinchidan, bundan norozi bo‘lgan A.Nishonov o‘ziga yetkazilgan zararni

mahalliy   davlat   hokimiyati   organlari   tomonidan,   ya`ni   bino   inshootlarining

xarajatlarini to‘lab berish yuzasidan sudga murojaat qiladi. 

Masalaning xulosaviy nuqtasi, barcha masalalar sudga taalluqlimi yoki yo‘q.

Mazkur   holatda   agar   fuqaro   A.Nishonov   haqiqatda   sud   orqali   o‘zini   himoya

qilishga   harakat   qilsa,   unga   nisbatan   javobgarlik   qo‘llanilmaydimi;   agar

qo‘llanilsa, uning tartibi qanday bo‘ladi. Yoki u sarf xarajatlarini qoplab olishi

mumkinmi? Demak, ularning har birini huquqiy asoslashimiz kerak.

Ushbu   masalarga   qonuniy   yechim   topishda   quyidagi   normativ-huquqiy

hujjatlardan   foydalanamiz:   1)Yer   kodeksi;   2)"Suvdan   foydalanish   to‘g‘risida"gi

qonun;   3)"Yer   osti   boyliklari   to‘g‘risida"gi   qonun;   4)“Sanoatkontexnazorat”

Davlat inspeksiyasining 2008-yil 7-oktyabr 211-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan

“Ma`danli suv va shifobaxsh balchiq konlarini qazib olish va muhofaza qilish”

qoidalari;   5)   O‘zbekiston   Respublikasi   Vazirlar   Mahkamasining   “Jismoniy   va

yuridik   shaxslarning   mulk   huquqlari   kafolatlarini   ta’minlash   hamda   yer

uchastkalarini   olib   qo‘yish   va   kompensasiya   berish   tartibini   takomillashtirishga

doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g risida” 911-son qarori; 6)"Tabiatni muhofaza

ʻ

qilish to‘g‘risidagi qonun".

Dastlabki   jihatga   to‘xtaladigan   bo‘lsak,   birinchi   holat   bo‘yicha,  Yer