Qarshi pedagogika kolleji

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O’RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIM MARKAZI
QASHQADARYO VILOYATI O’RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIM BOSHQARMASI
QARSHI PEDAGOGIKA KOLLEJI
“Huquq va ijtimoiy muhofaza” kafedrasi

“Boshlang’ich ta’limi” bo’limi

I bosqich talabalari uchun

“Huquqshunoslik” fanidan

Qarshi-2013 y.
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O’RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIM MARKAZI
QASHQADARYO VILOYATI O’RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIM BOSHQARMASI
QARSHI PEDAGOGIKA KOLLEJI

Ushbu ishchi o’quv dasturi Toshkent yuridik kolleji

Imiy pedagogik kengashining ____-yilda tasdiqlagan

O’quv dasturi asosida tayyorlangan.

Tuzuvchi: Jabborov. J - Qarshi Pedagogika kolleji o’qituvchisi

Taqrizchi: Xo’janiyozov T. – Qarshi Davlat Universiteti o’qituvchisi

Hamrayeva N- Qarshi Pedagogika kolleji o’qituvchisi

“Huquq va ijtimoiy muhofaza” kafedrasining 2013-yil __-avgust bayonnomasi bilan ma’qullandi hamda kollej pedagogik Kengashining -sonli qarori bilan ta’lim tarbiya jarayoniga qo’llash uchun tavsiya etildi.

Kafedra mudiri: ____________ E.To’xtamishev

KIRISH

1. 
   FANNING AHAMIYATI, UNING MAQSAD VA MASALALARI
   

Kadrlar tayyorlash milliy modeli asosida uzliksiz ta`lim yotadi. Uzliksiz ta`lim malakali raqobat bardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo`lib, ta`limning barcha turlarini, davlat ta`lim standartlarini kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat ko`rsatish muhitini o`z ichiga oladi. Ushbu uzviylashtirilgan dasturni tuzishda quyidagi omillar asos qilib olindi:

• 
  uzviylik, uzliksizlikn ta`minlash;
  
• 
  mavzu va boblarni ketma-ketligini saqlash;
  
• 
  o`quvchilarni uzliksiz ta`limni akademik litsey yoki kasb hunar kollejlarida davom ettirishga tayyorlash umumiy o`rta ta`lim maktablarining asosiy vazigasi ekanligi.
  

FANNI TARKIBI

2. 
   HUQUQSHUNOSLIK FANIADN MA`RUZALAR KURSI
   

№	Mavzular	soat
1	Jamiyat davlat va huquq.	2
2	Davlat va huquqning nazariy asoslari.	2
3	Mamuriy huquq tushunchasi va munosabatlari.	2
4	Mamuriy huquqbuzarlik va javobgarlik.	2
5	Voyaga etmaganlarning ma`muriy huquqbuzarligi va javobgarligi.	2
6	Davlat boshqaruv organlari.	2
7	Fuqarolik huquqi tushunchasi.	2
8	Mulkiy munosabatlarni tartibga solish.	2
9	Huquqiy layoqat va muomala layoqati.	2
10	Bitimlar tushunchasi va shakli.	2
11	Mehnat huquqi tushunchasi.	2
12	Mehnat shartnomasi va mehnat munosabatlari.	2
13	Oila huquqi tushunchasi.	2
14	Er – hotin, ota – ona va bolalarning huquqiy holati.	2
15	Nikoh shartnomasi.	2
16	Jinoyat huquqi tushunchasi.	2
17	Jinoyatda ishtirokchilik.	2
18	Voyaga etmaganlarning jinoyati va javobgarligi.	2
19	Tabiatni huquqiy muhofaza qilish.	2
20	Yakuniy nazorat.	2

JAMI 40

1-mavzu. Jamiyat, davlat va huquq
Jamiyat tushunchasi. Jamiyat taraqqiyotiga ta'sir qiluvchi omillar. Kishilik jamiyati shakllarining xilma-xilligi.

Ibtidoiy jamiyat: iqtisodiy, ijtimoiy hokimiyat va kishilar O’rtasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi normalar. Xususiy mulkchilik sinflar — davlat va huquqning vujudga kelishiga sharoit yaratuvchi ijtimoiy-iqtisodiy o’zgarishlar.

Davlat — jamiyatning yashash shakllaridan biri sifatida. Huquq — jamiyatda kishilar o’rtasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi muhim vositadir. Davlat va huquqning jamiyatda tutgan o’rni va ahamiyati.

Davlat va huquqning o’zaro nisbati va bog’liqligi. Davlatning huquqqa ta'sirining asosiy yo’nalishlari. Davlat va huquqning kelib chiqishi va mohiyati to’g’risidagi nazariyalar.O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida jamiyat, davlat va huquq masalalari.

2-mavzu. Davlat vahuquqning nazariy asoslari
Davlat tushunchasi. Davlatning kelib chiqishi. Jamiyatning siyosiy tizimida davlatning tutgan o’rni.

Davlatning belgilari. Davlatning mohiyati. o’zbekiston Respbulikasi.

Davlat shakllari tushunchasi, uning tarkibiy qismlari. Davlat shakllarining xilma-xilligi, ularning o’zgarishi va rivojlanishiga ta'sir qiluvchi omillar.

Davlatning boshqaish shakli tushunchasi. Davlat boshqaruv shakllari, ularning o’ziga xos xususiyatlari (Respublika, monarxiya).

o’zbekistonning davlat boshqaruv shakli. Davlatning tuzilish shakli.

Davlat tuzilish shakli haqida tushuncha. Milliy davlat tuzilishi. Davlat tuzilish shakllari. Oddiy va murakkab davlat tuzilishi va ularning o’ziga xos xususiyatlari.

o’zbekistoning siyosiy rejimi va uning o’ziga xos xususiyatlari.
3-mavzu. Ma’muriy huquq tushunchasi va munosabatlari
Ma'muriy huquq fanini tashkil etuvchi ijtimoiy munosabatlar doirasi. Ma'muriy huquq tushunchasi. Ma'muriy huquq — huquq tarmog’i sifatida. Ma'muriy huquqning turdosh tarmoq huquqlari bilan o’zaro munosabati. Iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish borasidagi vazifa-larining hal etilishida ma'muriy huquqning roli. Ma'muriy huquq manbalari tushunchasi va ularning turlari. Ma'muriy huquq tizimi.
4-mavzu.Ma’muriy huquqbuzarlik va javobgarlik
Ma'muriy javobgarlikning asosiy xususiyatlari. Ma'muriy huquqbuzarlikning yuridik tarkibi. Ma'muriy jazo turlari. Ma'muriy huquqbuzarliklar to’g’risidagi ishlarni ko’rib chiquvchi organlar va mansabdor shaxslar. Ma'muriy huquqbuzarliklar to’g’risidagi ishlarni yuritish va ularning bosqichlari.


5-mavzu. Voyaga etmaganlarn ing Ma’muriy javobgarligi.
Davlat boshqaruv organi tushunchasi va uning huquqiy holati. Davlat organlarining tizimi. Davlat boshqaruvining markaziy va mahalliy organlari. Davlat boshqaruv organlarining vakolatlari xarakteri, masalalarni hal etish usullari, pul bilan ta'minlash minbalari va faoliyatining hududiy ko’lamlari bo’yicha tasnifi.

Davlat xizmati tushunchasi va uning asosiy tamoyillari. Davlat tushunchasi va huquqiy holati asoslari. Davlat xizmatchilarining turlari. Davlat xizmatiga kirishni tartibga solish. Davlat xizmatchilarini rag’batlantirish va javobgarlikka tortish. Davlat xizmat munosabatlarining to'xtatilish asoslari.

7-mavzu. Fuqarolik huquqi tushunchasi
Fuqarolik huquqi predmeti, vazifasi, o’ziga xos xususiyatlari. Fuqarolik huquqiga doir huquqiy me'yoriy hujjatlar va ularning mazmuni. Fuqarolik huquqi tartibga soladigan munosabatlar va ularning boshqa huquq sohalari orqali tartibga solinadigan mulkiy va mulkiy bo’lmagan munosabatlardan farqi. Fuqarolik huquqiy munosabatlari, ularning turlari, subyekt va obyektlari. Huquq layoqati va muomala layoqati.

8-mavzu. Mulkiy munosabatlarni tartibga solish
Mulk huquqining umumiy qoidalari. Mulk huquqi tushunchasi. Mulk huquqining subyektlari va obyektlafi. Xo’jalik yuritish huquqi va uning mazmuni. Mulk huquqining vujudga kelishi va uning bekor bo’lishi. Mulk shakllari (xususiy, ommaviy, umumiy mulk).

Mulk huquqini va boshqa ashyoviy huquqlarni himoya qilish.

Majburiyatlar haqida umumiy qoidalar. Majburiyatlar tushunchasi va majburiyat taraflari. Majburiyatlarni bajarish. Majburiyatlarni buzganlik uchun javobgarlik. Majburiyatlarning bekor bo’lishi.
9-mavzu. Huquqiy layoqat va muomala layoqati
Fuqarolik huquqida shaxslar tushunchasi. Jismoniy shaxslar tushunchasi va ularning turlari. Emansipatsiya. Voyaga yetmaganlarning muomala layoqati. Vasiylik va homiylik. Yuridik shaxslar tushunchasi va ularning turlari. Yuridik shaxslarning vujudga kelishi. Yuridik shaxsning javobgarligi. Yuridik shaxsning tugatilishi. Tijorat tashkilotlari va tijorat bo’lmagan tashkilotlar

10	Bitimlar tushunchasi va shakli.
11	Mehnat huquqi tushunchasi. Mehnatni tashkiliy-texnikaviy va ijtimoiy tarzda tashkil etishning tushunchasi. Mehnatga oid munosabatlarning bevosita hamda bilvosita tartibga solinishi. Mehnatga oid munosabatlarni mehnat bilan bog’liq boigan fuqarolik — huquqiy shartnomalariga doir munosabatlardan ajratib olish. Mehnat huquqi bilan tartibga solinadigan mehnatga oid ijtimoiy munosabatning tushunchasi va ularning turlari. Mehnatni huquqiy jihatdan tartibga solishning asosiy prinsiplari mazmuni.
12	Mehnat shartnomasi va mehnat munosabatlari. Mehnat shartnomasining tushunchasi va ahamiyati. Mehnat shart-nomasining unga yaqin bo’lgan fuqarolik — huquqiy xarakterdagi shartnomalardan ajralib turishi. Mehnat shartnomasining taraflari va mazmuni, qonunlarda ko’rsatilgan shartlari. Mehnat shartnomasining taraflar ixtiyoriga bog’liq holatlar bo’lmagan talabi bo’yicha bekor qilish. Ba'zi toifa xodiralami ishdan bo’shatishning alohida xususiyatlari
13	Oila huquqi tushunchasi. Oila jamiyatning asosiy bo’g’ini ekanligi. Oilaviy munosabatlarni tartibga soluvchi qonun-hujjatlar hamda ularning vazifalari. Ota-onalarning majburiyatlari. Voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlarning majburiyatlari, ularni bajarishning tarbiyaviy ahamiyati.
14	Er – hotin, ota – ona va bolalarning huquqiy holati. Er-xotinning huquq va majburiyatlarining vujudga kelishi. Oiladagi teng huquqlikni amalga oshirish. Er-xotinning teng huquqlari. Farzand tarbiyasidagi teng huquqlikni amalga oshirish
15	Nikoh shartnomasi. Nikoh tuzish tartibi, uning tarbiyaviy ahamiyati. Nikohlanuvchi shaxslarning huquqiy holatlari. Nikohlanuvchi shaxslarni tibbiy ko’rikdan o’tkazish asoslari Soxta nikoh tushunchasi. Majburlab tuzilgan nikoh. Nikohni haqiqiy emas deb topilishi va bolalarning huquqiy holatlari
16	Jinoyat huquqi tushunchasi. O’zbekiston Respbulikasi jinoyat huquqi predmeti, tushunchasi, ahamiyati va vazifalari. Boshqa huquqiy fanlar bilan aloqadorligi. Jinoyat huquqining tizimi. Jinoyat qonunining Umumiy va maxsus qismi, ularning ilmiy ahamiyati. Jinoyat qonunining rivojlanishi va shakllanishida jinoyat huquqining roli. Jinoyat huquqining prinsiplari va ularning mohiyati.
17	Jinoyatda ishtirokchilik. Jinoyat tarkibi. Jinoyat tarkibining tushunchasi va uning huquqiy ahamiyati, jinoyat tarkibining alomatlari va belgilari. Jinoyat tarkibining turlari. Jinoyatning obyekti tushunchasi. Ijtimoiy xavfli qilmishning darajasi va xususiyatini aniqlashda jinoyat obyektining ahamiyati, jinoyat obyekti turlari. Umumiy obyekt tushunchasi. Maxsus obyekt tushunchasi. Jinoyatni bevosita obyekti.
18	Voyaga etmaganlarning jinoyati va javobgarligi. Voyaga yetmaganlaraing jinoyati tushunchasi. Voyaga yetmaganlar jinoyati turlari. Jinoiy javobgarlik tushunchasi. Voyaga yetmaganlaming jinoiy javobgarligi asoslari. Javobgarlik va jazodan ozod qilish asoslari. Jinoiy jazo, uning turlari. Voyaga yetmaganlar uchun qo’llaniladigan jazolar
19	Tabiatni huquqiy muhofaza qilish. Tabiat tushunchasi, turlari. Tabiiy resurslarga nisbatan mulk haquqining tushunchasi va xususiyatlari. Tabiiy resurslarga nisbatan mulk huquqining obyektlari va subyektlari. Tabiiy resurslarga nisbatan mulk huquqining mazmuni. Ekologik qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik tushunchasi, mohiyati va turlari. Ekologik qonun hyjjatlarini buzganlik uchun intihomiy va moddiy javobgarlik.
20	Yakuniy nazorat.

DARS REJALARI:

1-mavzu. Jamiyat, davlat va huquq

1. 
   Jamiyat tushunchasi.
   
2. 
   Jamiyat taraqqiyotiga ta'sir qiluvchi omillar.
   
3. 
   Kishilik jamiyati shakllarining xilma-xilligi.
   

2-mavzu. Davlat vahuquqning nazariy asoslari
1.Davlat tushunchasi.

2.Davlatning kelib chiqishi.

3.Davlatning belgilari.

4.Davlatning mohiyati.

3-mavzu. Ma’muriy huquq tushunchasi va munosabatlari
1.Ma'muriy huquq fanini tashkil etuvchi ijtimoiy munosabatlar doirasi. 2.Ma'muriy huquq tushunchasi.

3.Ma'muriy huquq — huquq tarmog’i sifatida.

4-mavzu.Ma’muriy huquqbuzarlik va javobgarlik

1. 
   Ma'muriy javobgarlikning asosiy xususiyatlari.
   
2. 
   Ma'muriy huquqbuzarlikning yuridik tarkibi.
   
3. 
   Ma'muriy jazo turlari.
   

5-mavzu. Voyaga etmaganlarn ing Ma’muriy javobgarligi.

6- mavzu: Davlat boshqaruv organi tushunchasi va uning huquqiy holati

1. 
   Davlat boshqaruv organi tushunchasi va uning huquqiy holati.
   
2. 
   Davlat organlarining tizimi.
   
3. 
   Davlat boshqaruvining markaziy va mahalliy organlari.
   

7-mavzu. Fuqarolik huquqi tushunchasi

1. 
   Fuqarolik huquqi predmeti, vazifasi, o’ziga xos xususiyatlari.
   
2. 
   Fuqarolik huquqiga doir huquqiy me'yoriy hujjatlar va ularning mazmuni.
   
3. 
   Fuqarolik huquqi tartibga soladigan munosabatlar va ularning boshqa huquq sohalari orqali tartibga solinadigan mulkiy va mulkiy bo’lmagan munosabatlardan farqi.
   

8-mavzu. Mulkiy munosabatlarni tartibga solish

1. 
   Mulk huquqining umumiy qoidalari.
   
2. 
   Mulk huquqi tushunchasi.
   
3. 
   Mulk huquqining subyektlari va obyektlafi.
   

9-mavzu. Huquqiy layoqat va muomala layoqati

1. Huquq layoqati va muomala layoqati.

2.Fuqarolik huquqida shaxslar tushunchasi.

3.Jismoniy shaxslar tushunchasi va ularning turlari. Emansipatsiya

10	Bitimlar tushunchasi va shakli.
11	Mehnat huquqi tushunchasi. Mehnat huquqi tushunchasi. Mehnat huquqining maqsadi va vazifalari Mehnat huquqining manbalari
12	Mehnat shartnomasi va mehnat munosabatlari. Mehnat shartnomasining tushunchasi va ahamiyati. Mehnat shart-nomasining unga yaqin bo’lgan fuqarolik — huquqiy xarakterdagi shartnomalardan ajralib turishi. Mehnat shartnomasining taraflari va mazmuni, qonunlarda ko’rsatilgan shartlari.
13	Oila huquqi tushunchasi. Oila jamiyatning asosiy bo’g’ini ekanligi. Oilaviy munosabatlarni tartibga soluvchi qonun-hujjatlar hamda ularning vazifalari. Ota-onalarning majburiyatlari. Voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlarning majburiyatlari, ularni bajarishning tarbiyaviy ahamiyati.
14	Er – hotin, ota – ona va bolalarning huquqiy holati. Er-xotinning huquq va majburiyatlarining vujudga kelishi. Oiladagi teng huquqlikni amalga oshirish. Er-xotinning teng huquqlari. Farzand tarbiyasidagi teng huquqlikni amalga oshirish
15	Nikoh shartnomasi. Nikoh tuzish tartibi, uning tarbiyaviy ahamiyati. Nikohlanuvchi shaxslarning huquqiy holatlari. Nikohlanuvchi shaxslarni tibbiy ko’rikdan o’tkazish asoslari
16	Jinoyat huquqi tushunchasi. O’zbekiston Respbulikasi jinoyat huquqi predmeti, tushunchasi, ahamiyati va vazifalari. Jinoyat huquqining tizimi. Jinoyat qonunining Umumiy va maxsus qismi, ularning ilmiy ahamiyati.
17	Jinoyatda ishtirokchilik. Jinoyat tarkibi. Jinoyat tarkibining tushunchasi va uning huquqiy ahamiyati, jinoyat tarkibining alomatlari va belgilari. Jinoyat tarkibining turlari. Jinoyatning obyekti tushunchasi.
18	Voyaga etmaganlarning jinoyati va javobgarligi. Voyaga yetmaganlaraing jinoyati tushunchasi. Voyaga yetmaganlar jinoyati turlari. Jinoiy javobgarlik tushunchasi. Voyaga yetmaganlaming jinoiy javobgarligi asoslari.
19	Tabiatni huquqiy muhofaza qilish. Tabiat tushunchasi, turlari. Tabiiy resurslarga nisbatan mulk haquqining tushunchasi va xususiyatlari. Tabiiy resurslarga nisbatan mulk huquqining obyektlari va subyektlari.
20	Yakuniy nazorat.

ASOSIY ADABIYOTLAR
1 O’.zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi . T- 2003y.

2.O. Karimova Huquqshunoslik Toshkent 2002y.

3.O’zbekiston Respublkasining mamuriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksi. T “ Adolat “ 1995-yil

4 O.’zbekiston Respublikasi fuqarolik kodeksi. T “Adolat” 1996-yil

5. O’zbekiston Respublikasi mehnat koeksi. T “Adolat” 1996-yil

6. O .’zbekiston Respublikasi jinoyat kodeksi. T 1995-yil

7. . O’zbekiston Respublikasi oila kodeksi. 1998-yil

QO’SHIMCHA:

1.I.A.Karimov. buyuk kelajagimizni huquqiy kafolati. T “O’zbekiston” 1993-yil

2. I.A.Karimov Ozbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li. T “O’zbekiston” 1992-yil

3. O.Karmova M.G’afforov davlat va huquq asoslari. T “O’qituvchi “ 1995-yil

4. O’zbekiston respublikasi fuqarolar o’zini o’zi boshqarish o’rganlari to’g’risiagi qonun T 1999-yil kodeksi. I-II jildlar. - T.: Adolat, 1996- 1997.