Qarshi muhandislik

I-БОБ. ISSIQLIK ALMASHINUVI JARAYONLARI.

1. 
   ISSIQLIK ALMASHINISH JARAYONLARI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHALAR
   

Har xil temperaturaga ega bо‘lgan jismlarda issiqlik energiyasining biridan ikkinchisiga о‘tishi issiqlik almashinish jarayoni deb ataladi. Issiq va sovuk jismlarning temperaturalari urtasidagi fark issiqlik almashinishning xarakatlantiruvchi kuchi xisoblanadi. Temperaturalar farki bulganda, termodinamikaning ikkinchi qonuniga kura issiqlik energiyasi temperaturasi yukori bulgan jismdan temperaturasi past bulgan jismga uz-uzidan utadi.

Jismlar urtasidagi issiqlik almashinishi erkin elektron, atom va molekulalarning uzaro energiya almashinishi xisobiga sodir buladi. Issiqlik almashinish jarayonida katnashadigan jismlar issiqliklik tashuvchilar deb ataladi.
Issiqlik о‘tkazish - issiqlik energiyasining tarkalish qonuniyatlarini urganuvchi fandir. Issiqlik о‘tkazish jarayonlari (isitish, sovutish, buglarni kondensatsiyalash, buglatish) kimyo sanoatida keng tarkalgan. Issiqlik uch xil yul bilan tarkalishi mumkin: issiqlik о‘tkazuvchanlik, konveksiya va issiqlikning nurlanishi.
Uzaro tegib turgan zarrachalarning tartibsiz xarakati natijasida issiqlikning tarkalish xodisasiga issiqlik о‘tkazuvchanlik deyiladi. Kattik jismlarda va gaz yoki suyukliklarning yupka katlamlarida issiqlik asosan ushbu usulda tarkaladi.
Gaz va suyukliklarining makroskopik xajmlarining xarakati va ularni aralashtirish natijasida yuz beradigan issiqlikning tarkalishi konveksiya deyiladi. Konveksiya erkin va majburiy bulishi mumkin. Gaz yoki suyukliklarning ayrim kismlaridagi zichliklar farki xisobiga ruy beradigan issiqlikning almashinishi erkin konveksiya deyiladi. Tashki kuchlar ta’sirida majburiy konveksiya yuz beradi.
Issiqlikning elektromagnit tulkinlar yordamida tarkalishiga issiqlikning nurlanishi deyiladi.
Real sharoitlarda issiqlik almashinish aloxida olingan biror usul bilan emas, balki bir necha usullar yordamida yuzaga keladi, ya’ni murakkab issiqlik о‘tkazish jarayonlari amalga oshiriladi.