Qarshi muhandislik iqtisodiyot

o‘ta yuqori 
chastotali
nurlanishlarning susayishiga qarab o‘lchanadi. 
O‘ta yuqori chastotali (O‘YUCH) usul ultraqisqa santimetrli radioto‘lqinlar 
sohasida (3000...10000 MGs) materiallarning elektr xususiyatlari ulardagi 
namlikka bog‘liq ekanligiga asoslangan. O‘YUCH namlik o‘lchagichlarning 
tuzilish sxemasi 27.2- rasmda tasvirlangan. 
Tekshirilayotgan material 3 ЎЮЧ generator 1 dan ta’minlanuvchi uzatuvchi 
antenna 2 va qabul qiluvchi antenna 4 orasidan o‘tadi. Qabul qiluvchi antennada 
ЎЮЧ li nurlanishning zaiflashgan signalini qabul qiluvchi detektor 5 joylashgan. 
Kuchaytirgich 6 orqali kuchaytirilgan bu signal o‘lchash asbobi 7 ga keladi. 
ЎЮЧ li usul kontaktsiz va inersiyasiz bo‘lib, mavjud elektrolitlarga va 
boshqa elektr usullarga ko‘ra materialdagi namlikning notekis tarqalishiga
unchalik sezgir emas. 
ЎЮЧ li namlik o‘lchagichlarning asosiy kamchiligi asbob shakllanishining 
murakkabligidir. Bu yerda,n tashqari, bu asboblar nazorat qilinayotgan 
materialning doimiy zichlik darajasining yoki zichligi haqidagi ma’lumotni talab 
qiladi. 
45.2 – rasm. 
O‘ta yuqori chastotali namlik o‘lchagichning 
sxemasi.

---

221 
ЎЮЧ li namlik o‘lchagichlar 0... 100% li keng chegarada namlikni yuqori 
aniqlik bilan o‘lchashga imkon beradi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Optik namlik o‘lchagichlarda 
moddaning namligi bilan undan qaytgan 
nurlanishning orasidagi bog‘lanishdan foydalaniladi. Eng katta sezgirlik hosil 
qilish uchun spektorning infraqizil sohasidagi nurlanishdan foydalaniladi. Uni 
manba 1 hosil qiladi (45.3-rasm). Tahlil qilinayotgan material 2 dan qaytgan 
yorug‘lik oqimi to‘plash qurilmasi 3 yordamida qabul qilgich 4 ga yuboriladi. 
Materialning namligi qancha katta 6o‘lsa, u infraqizil nurlarni shuncha yaxshi 
yutadi va qayt gan oqim miqdori shuncha kam bo‘ladi. 
Bu usul bilan faqat yupqa qatlamning (5 ... 30 mm) namliginigina o‘lchash 
mumkin bo‘lganligidan namlik o‘lchagichdan, odatda, konveyyer lentalarida 
tashilayotgan sochiluvchan materiallar uchun foydalaniladi. «Bereg» turidagi optik 
namlik o‘lchagichlar namligi 80% gacha bo‘lgan materiallarni tahlil qilishga 
imkon beradi. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.Qattiq jismlarning namligini o‘lchash usullari va asboblari.
2. Ko‘prikli o‘lchash sxemasiga ega bo‘lgan avtomatik namlik o‘lchagich. 
3. O‘ta yuqori chastotali namlik o‘lchagichning sxemasi.
4.Optik namlik o‘lchagichlar