Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

 
II-bob. Bo’yicha xulosa 
1.Quyosh  energiyasidan  issiqlik  ta’minotida  foydalanishning  aktiv  va  passiv 
tizimlari konstruksiyalari, prinsipial sxemalari asosida tahlil qilib chiqildi. 
2. Past haroratli quyosh qurilmalarida quyosh energiyasini issiqlik energiyasiga 
aylantirishdagi jarayonlar o’rganib chiqildi.  
3.  Quyosh  energiyasi  issiqlik  ta’minoti  aktiv  va  passiv  tizimlari  va  ulardan 
foydalanishning nazariy asoslari ko’rib chiqildi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
71 
III-bob  ISSIQLIK TA’MINOTI TIZIMIDA AKTIV VA PASSIV 
QUYOSH QURILMALARINING SAMARADORLIGINI TADQIQ 
QILISH 
 
3.1.  Quyosh issiqlik ta’minoti tizimlari 
 
      
 Isitish  va  issiq  suv  ta’minoti  uchun  quyosh  nurlanish  energiyasidan 
foydalanishga asoslangan tizimlarga quyosh issiqlik ta’minoti tizimlari deyiladi 
[1,14,15,16,32].  "Quyosh  uyi"  degan  atama  XX-asrning  30-chi  yillarida 
AQShda  birinchi  marta  paydo  bo‘lgan,  ya’ni  qishqi  quyoshning  past  qiya 
nurlarini  xona  ichiga  o’tishni  ta’minlash  maqsadida  janubga  yo‘nalgan  katta 
derazalardan foydalanila boshlangan [16,20,32]. Shu vaqtdan boshlab isitish va 
issiq  suv  olish  uchun  quyosh  energiyasidan  foydalanish  bo‘yicha  ilmiy  va 
amaliy  tadqiqot  ishlari  olib  borilmoqda.  Bu  sohadagi  tadqiqotlar  energetik  va 
ekologik  masalalarni  yechishda  alternativli  energiya  sifatida  60-70-chi  yillarda 
juda keng rivojlana boshlagan. 
Hozirgi  vaqtda  uy-joy,  jamoat  va  sanoat  binolarini  isitish  va  issiq  suv 
bilan  ta’minlash  uchun  quyosh  energiyasidan  foydalanish  bo‘yicha  jahon 
amaliyotida  katta  tajriba  to‘plangan  hamda  asosiy  nazariy,  texnikaviy  va 
me’morchilik  muammolari  yechilgan.  "Quyosh  uylari"dan  dunyoning  ko‘p 
mamlakatlarida foydalaniladi. Quyosh isitish ta’minoti tizimiga ega bo‘lgan eng 
ko‘p obyektlar AQSH, Fransiya, Germaniya, Isroil, Yaponiya, Xitoy, Hindiston 
kabi davlatlarda ishlatiladi. Respublikamizda ham bu sohada samarali loyihalar 
ishlab chiqilgan va ishlatilmoqda.   
      Issiqlik ta’minotida quyosh energiyasidan amalda foydalanish samaradorligi 
quyidagi prinsiplarga asoslangan [1,15]: 
-muayyan obyektga bog‘lanishi, ya’ni uning vazifasi hamda konstruktiv, qurilish 
va me’morchilik xususiyatlarini hisobga olgan holda. 
issiqlik  yuklamasining  o‘ziga  xos  xususiyati,  radiatsiyali-iqlim  va  geografik 
sharoitlari. 

---

 
72 
-iqtisodiy  va  texnikaviy  imkoniyatlari,  boshqa  energiya  manbalarining 
mavjudligi. 
-uyg‘unlashtirilgan, 
o‘rinbosa  oladigan  issiqlik  ta’minoti  tizimlaridan 
foydalanish imkoniyatlari. 
-sotsial-maishiy sharoitlar, milliy va maxaliy an’analar. 
      Quyosh isitish tizimlarining turlari ko‘p bo‘lishidan qat’iy nazar, ularni ikki, 
ya’ni passiv va aktiv guruhlarga ajratish mumkin [1,14,15,20].  
      3.1-rasmda passiv quyosh isitish tizimlarining asosiy turlari  keltirilgan.  
            А                                      B            2                              V 
 
                                               2                                            2 
 
         1                                       1                                       1   
 
                             3                                     
              G              5                                     D                     
 
 
         4 
                                                                                                     6