Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

2.11-rasm.  Passiv  quyosh  sistemasi  bilan  isitiladigan  binoning 
oynalangan janubiy tomoni va issiqlik to‘plagich devori oralig‘ida havoning 
tabiiy sirkulyatsiyasi. 1.Bino; 2. Issiqlik to‘plagich;  3. Oyna. 
 
Hozirgi      vaqtda,  aktiv  quyosh  sistemalaridan  ko‘proq  foydalaniladi.  QEK 
(quyosh  energiyasi  kollektori)  konturidagi  issiqlik  tashuvchi  turiga  qarab 
suyuqlikli  va  xavo  tizimiligi  bilan    farqlanadi.  QEKda  issiqlik  tashuvchi 
suyuqlik  yoki  suv  bo‘lishi  mumkin,  jumladan,  40-50%  li  etilen  yoki 
propilenglikol eritmasi gazsimon simolasi  organik issiqlik tashuvchi va boshqa 
bo‘lishi  mumkin.  Issiqlik  tashuvchilarning  har  bir  ma’lum  afzalliklarga  va 
nuqsonlarga  ega  bo‘lishi  mumkin.  Masalan,  havodan  foydalanilganda  muzlab 
qolish 
va 
zanglash 
muammosidan  hal 
qilinadi,  qurilma 
massasini 
yengilashtiradi,  suyuq  issiqlik  tashuvchining  sizib  chiqishidan  ko‘riladigan 
zararni  bartaraf  qiladi  va  hokazo,  ammo  havoni  QITning  issiqlik  bilan 

---

 
55 
ishlaydigan qurlmalarnikiga qaraganda ancha past. Shuning uchun ham, suv shu 
vaqtgacha ishlatilib kelinayotgan QIT qurilmalarida ko‘pincha issiqlik tashuvchi 
bo‘lib xizmat qiladi. 
2.12  va  2.13-rasmlarda  havo  va  suv  bilan  ishlaydigan  geliosistemalarning 
prinsipial  sxemalari  berilgan.  Bino  ichida  issiqlikni  ventilyatsiya  sistemalari 
bilan  taqsimlaydigan  (havo  bilan  isitish  quyosh  sistemasi)  qurilma  issiq  suvli 
zmeyevik  bilan  jixozlangan  issiqlik  tarqatuvchi  panelga  joylashtirilgan  bo‘lib, 
radiator  va  konvektor  shakliga  ega,  haroratli  issiqlik  tashuvchi  bo‘lib,  xizmat 
qilishi mumkin.