Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

                                                                                       2.1-jadval 
Maxsulot 
nomi 
Quyosh 
quritgichida quritish 
(kunlar) 
Ochiq 
maydonda 
quritish (kunlar) 
Olma  
Uzum 
Olcha 
Shaftoli 
1 
2-3 
3 
1-1,5 
2-3 
8-16 
8-10 
8-10 
 
2. Quyosh qurilmalarida quritilgan maxsulotlarning sifati ochiq maydonlarda 
quritilgan  maxsulotlarning  sifatidan  yaxshi,  ya’ni  quritilgan  maxsulotlar 
tarkibida  vitamin  C  ko’proq  bo’lib,  quritilgan  maxsulotlar  toza  bo’ladi.  Parnik 
tipidagi  quyosh  quritgichlari  1936  yildayoq  pilla,  meva  quritish  ishlarida  sinab 
ko’rilgan.  Bu  quritgichlar  prinsipial  jihatdan  «issiq  yashik»  tipidagi  qurilmalar 
bo’lib,  oynali  sirti  gorizontga  20º  burchak  ostida  janubga  qaratib  qo’yiladi  va 
quritiladigan  maxsulotni  quritish  oynasi  ostida  joylashgan  idishlarga  solinadi. 
Quritish  protsessi  oyna  orqali  tushuvchi  quyosh  energiyasi  ta’sirida  ho’l  meva 
yoki  maxsulotning  qizishi  tufayli  bug’lanishdan  iborat.  Bunda  ajralgan  bug’ 
quritgichning  pastki  qismidan  kiruvchi  havo  oqimi  bilan  birgalikda  quritgich 
yuqorisidagi truba orqali chiqib ketadi. Bu tipdagi quritgichlarning 1 m
2
  da 4kg 
pilla  yoki  10  kg  gacha  meva  quritsa  bo’ladi.  Ularning  qulaysizligi  shundan 
iboratki, meva solingan idish og’ma ravishda bo’ladi.   
Kamerali quritgichlarda havoni «issiq yashik» tipidagi qurilmada ma’lum 
temperaturagacha  isitib,  so’ngra  quritiladigan  meva  joylashtirilgan  maxsus 
kameradagi idishlarga yuborib turiladi. 
Samarqand  shahrida  o’rnatilgan  oyna  yuzi  100  m
2
  bo’lgan  kamerali 
quritgichda kun bo’yi 100 kg gacha meva quritilgan.  

---

 
53 
Qarshi  shahrida  qurilgan  quyosh  issiqxonasidan  yozda  va  kuzda 
mevalarni  va  sabzavot  mexsulotlarini  quritishda  ham  foydalanish  mumkin. 
Quyosh  issikxonasidan  quritgich  sifatida  foydalanish  uchun  uning  ichiga 
zinapoya  shaklida  ko’tarilib  boradigan,  yoyiladigan  va  yig’iladigan  qurilma 
qo’yiladi. 
T. Sodiqov o’tkazgan tajribalar asosida quyosh issiqxonalarining 1m
2
 foydali 
yuzada mavsum davomida 120 kg gacha olma quritish mumkinligi aniqlandi. 
Hozirgi  vakqda  respublikamizda  quyosh  quritgichlari  uncha  keng 
yoyilmagan. Chunki quyosh quritgichlarining hozirgi konstruksiyalari, o’lchami 
va unumdorligi jihatidan qishloq xo’jaligi talabiga javob bera olmaydi.