Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti texnologiya fakulteti

Nazorat savollari: 
 
Hashorotlarnomi
 
Zararlaydigan o‘simlik qismi 
Ko‘sak qurti
1.Kuzgi ekinlar ildizini 
(..................)
2. Makkajo‘xori so‘tasini 
G‘o‘za tunlami 
3. Makkajo‘xori poyasini 
(..................)
4. G‘alla ekinlar donini 

---

~ 48 ~ 
6-mashg‘ulot. Poliz va sabzavot ekinlari zararkunandalari. 
Reja; 
1.Poliz qo’ng’izi 
2.Karam biti 
Mashg‘ulotning maqsadi: 
talabalarda poliz ekinlar zararkunandalari, 
zararkunandalarining rivojlanish biologiyasi, morfologik tuzulishlari va ularga 
qarshi kurash tadbirlari haqida ko‘nikma shakllantirish. 
Kerakli jihozlar: 
MBR-1 va MBS-1 mikroskoplar. 10-20 marta kattalashtirib 
ko‘rsatadigan stol va qo‘l lupalari, binokulyarlar, Petri kosachalari, suvli 
tomizgichlar, pinsetlar, to‘g‘rilagich qaychi va ignalar, entomologik 
to‘g‘nag‘ichlar, buyum oynasi, qoplag‘ich va soat oynalari, hashorotlarning 
imagosini - umumiy gavda tuzilishi va tana bo‘laklarini ifodalovchi jadvallar, 
slaydlar, tayyor preparatlar va foto suratlar. 
Mashg‘ulot mazmuni:
Poliz ekinlari va sabzavot ekinlari zararkunandalari 
bilan tanishish. 
Poliz qo‘ng‘izi yoki epilyaxna 
Poliz qo‘ng‘izi
Tur- poliz qo’ng`izi- Epilachna chrycomelina F 
Turkum- Coleoptera 
Poliz qo’ng`izi qovoqgullilar oilasiga mansub bodring, qovun, qovoq va tarvuz 
o’simliklariga katta zarar etkazadi. 
Markaziy Osiyo janubida bodring, qovoq va ayniqsa qovun barglarini va 
sapchalarini eb, ancha ziyon keltiradi. Bu hasharotga qarshi o‘z vaqtida kurash 
olib borilmasa, ayrim yillarda butun poliz hosilini yo‘q qilib yuboradi, yosh 
o‘simliklar esa nobud bo‘ladi. Zararlangan qovunlar, ayniqsa qirqma qovun uzoq 
vaqt saqlash uchun yaroqsiz bo‘lib qoladi, ildizlari chirib, uni ikkilamchi 
zararkunandalardan 
pashsha 
talaydi. 
Qo‘ng‘izi 7-8 
mm 
kattalikda bo‘lib, keng oval shaklida; tanasining past 
tomoni yassi, usti juda qabariq; rangi qizil-qo‘ng‘ir; qanot ustliklarida 6 tadan qora 
dog‘i bor. Tuxumi sariq taxminan 1,75 
mm 
kattalikda, uzunchoq oval shaklida. 
O‘sib etilgan lichinkasining uzunligi 9 
mm
chamasida. 
G‘umbagi voyaga etgan qo‘ng‘izdan sal kichikroq, rangi sariq, orqasida 
qora nuqtalari bor g‘umbagining tanasi tukli. 
G‘umbakning rivojlanishi 1-1,5 hafta davom etadi, poliz qo‘ng‘izi yiliga 
uch nasl beradi. Erta bahorda qo’ng`izlari o’yg`onib, qovoqgulli o’simliklar bilan 
oziqlana boshlaydi. Barglar etini orqa tomondan eb, tomirini qoldiradi. Barglarning 
orqa tomoniga to’p-to’p qilib 20-40 donadan tuxum qo’yadi. Odatda, urg`ochi 
qo’ng`iz hayoti davomida 150 tagacha tuxum qo’yadi. Tuxumidan 3-4 kunda 
lichinka chiqadi. Ular barg etini eb, teshikchalar hosil qiladi. Ayrim hollarda 
qovun, tarvuz va boshqa qovoqgulli o’simliklarning meva po’stini eb zarar 
keltiradi. 

---

~ 49 ~ 
Lichinkasi 15 kundan 20 kungacha rivojlanadi va barglarda g`umbakka 
aylanadi. Poliz qo’ng`izi bir yilda 3 marta avlod beradi. 
Qishda havo harorati –17
0 
S bo’lganda poliz qo’ng`izi ko’plab nobud bo’ladi.