Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti Neft va gaz fakulteti Ochilov Fazliddin Shokir o‘g‘lining

5.Iqtisodiy qism.  

5.1. Neft va gaz sanoatini reja asosida ishlatishning samarasi. 

Konlar  bo‘yicha  neft  va  gazni  qazib  olishni  rejalash,  kon  geologik 

xizmatining eng muhim vazifalaridandir, chunki ushbu rejalar natijasida neft va 

gaz sohasining istiqboli tuziladi. 

O‘zining  muddatiga  qarab  joriy  bir  yillik,  besh  yillik  hamda  o‘n  besh 

yiliga tuziladi. Rejalashtirishning eng asosiy ko‘rinishi besh yillik bo‘lib, unda 

har  yilning  ko‘rsatgichlari  hisoblangan  bo‘ladi.  U  xudi  shunga  qarab,  xalq 

xo‘jaligi uchun neft va gaz qazib chiqarishga mo‘ljallangan bo‘ladi, hamda yer 

osti  boyligi  bilan  ta’minlanishi  uchunlozim  bo‘lgan  imkoniyatlar  ham  hisobga 

olinadi.  Bu  tartibda  rejalash  har  bir  konning  aniq  hisoblarini  oldindan  bilishga  

asoslangan  bo‘lgani  uchun  ham  ahamiyatlidir.  Shuning  uchun  ham  bunday 

asoslashga turli usullar orqali yondoshiladi. 

Ishlab  chiqarishni  boshqarish  texnologik  jarayonlarni  biror  yagona 

maqsad  sari  rejali  boshqarish  bilan  muoffaqiyatga  erishish  hisoblanadi.  Ishlab 

chiqarishni boshqarish usullari quyidagilardan iborat: 

1.Belgilangan texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlarni boshqarishda reja asosida 

yondashish; 

2.Vaqt moboynida ishlab chiqarishni rejalashtirishga erishish; 

3.Ko‘rsatkichlarni bilgan holda yagona maqsad bilan ishni va sharoitni 

tashkillashtirish. 

4.Ishlab chiqarilgan maqsulotni sifatli va arzonholda tayyorlash; 

5.Konlarni  ishga  tushirish,  ishlatish  va  maxsulotlarni  qayta  ishlash 

jarayonidagi asbob uskuna va jixozlarni ishlashini ta’minlab berish; 

 6.Maxsulot  tannarxini  kamaytirish  yo‘lida  qilinadigan  xarajatlarni 

iqtisod qilishga erishish.  

Bu  kabi  uslubiy  bosqichlarni  har  bir  neft  gaz  tarmoqlarida  o‘zlarining 

dasturi  etib  olishlari  lozim.  Chunki  har  bir  olib  boriladigan  ishlari  va  ularning 

ko‘rsatkichlaridan  reja  asosida    foydali  maqsad  qilib  belgilash  yangi  turdagi 

avtomatik jarayonlarni qo‘llash bilan samaradorlikka erishish mumkin. 

---

53 

 

Hozirgi  vaqtda  neft  va  gaz  sanoati  yagona  tizimda  ishlash  rejalaridan 

ishlab chiqilgan bo‘lib, axborat, reja, hisobatlar, ma’lumotlar va texnik iqtisodiy 

ko‘rsatkichlar bilan yoritilgan.