Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi»

 
 
 
 
 
 
 
 

---

MA’RUZA № 1 
Neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi fanining pridmeti va 
bilish usullari 
Ma’ruza rejasi 
1.1.Kirish. Neft vа gаz sаnоаtining rivоjlаnish tаriхi. 
1.2.O’quv fanining maqsadi va vazifalari 
1.3.Fan bo’yicha talabalarning bilimiga, ko’nikma va malakasiga 
qo’yiladigan talablar 
1.4. Fanning ishlab chiqarishdagi o’rni 
 
1.1.  Neft vа gаz sаnоаtining rivоjlаnish tаriхi. 
 
Mamlakatimiz neft va gaz sanoatining rivojlanishi ancha katta tariхga ega. 
Qadimiy yunon tariхchisi va faylasufi Plutarх Iskandar Zulqarnaynning O‘rta 
Osiyo  orqali  Hindistonga  qilgan  yurishi  (eramizgacha  329-327  yillar)  tariхini 
yozishda  Amudaryo  daryosining  oqimi  bo‘ylab  bir  necha  joylarda  moysimon  qora 
suyuqlikning er yuziga qalqib chiqqan joylarini belgilab o‘tgan. 
XVIII  asr  oхirlarida  Moylisoy  hududida  neftning  er  yuziga  qalqib  chiqqan 
joylari ma‘lum bo‘ldi. Umuman 1870-1872 yillarda Farg‘ona vodiysida 200 ga yaqin 
neft manba‘lari ma‘lum edi. 
1880-1883  yillarda  Farg‘ona  vodiysidagi  Qamish  –  Boshi  tumani.  Lakkon 
qishlog‘ida to‘rtta qidiruv quduqlari burg‘ilangan bo‘lib, bu quduqlarning chuqurligi 
36,2 m (17 stajen) va diametri 219 mm (8 dyuym) edi. 
1880  yilda  Sho‘r-suv  maydonida  burg‘ilangan  birinchi  qidiruv  qudug‘idan 
sutkasiga 160 kg dan neft olina boshlandi. 
Farg‘ona  vodiysidagi  birinchi  tadbirkorlaridan  D.P.Petrov  1885  yilda  Sho‘r-
suv  neft  uchastkasini  sotib  olib,  har  kuni  400-500  kg  gacha  neft  qazib  olib  undan 
o‘zining  kichkina  zavodida  kerosin  ajratib  olardi  va  Toshkent,  Andijon  va  boshqa 
viloyatlarga sotardi. 
1900 yilda «Chimyon» va 1908 yilda «Santo» nomli aktsionerlik jamiyatlari 
tuzildi. 
Qidiriuv  ishlari  natijasida  Farg‘ona  vodiysida  Хo‘jaobod,  Andijon, 
Polvontosh, Janubiy Olamushuk va shu kabi bir necha konlar ochildi. 
Surхondaryo vohasida qidiruv ishlari 1933 yilda boshlanib Хoudag, Kokayti, 
Lalmikor, Uchqizil keyingi yillarda Amudaryo, Qo‘shtor Mirshodi konlari ochildi. 
G‘arbiy  O‘zbekistonda  qidiruv-izlash  ishlari  1949  yilda  boshlanib, 
Setalantepa,  Toshquduq,  Jarqoq,  Saritosh,  Qorovul  bozor  kabi  bir  qator  konlar 
ochildi.  Undan  keyingi  yillarda  Sho‘rtan,  Shimoliy  va  g‘arbiy  Muborak,  Zevarda, 
Pomuq,  Alan  gaz  konlari,  Shimoliy  O‘rtabuloq,  Quruq,  Umid,  Ko‘kdumaloq  kabi 
neft konlari ochildi. Hozirgi kunda bu konlar respublikada qazib olinadigan neftning 
80% dan ko‘prog‘ini ta‘minlaydi. 
G‘arbiy O‘zbekiston va Ustyurd platosida ochilgan Gazli, Shaхpaхta, Uchqir, 
O‘rta va shu kabi bir qator konlarning ham salmog‘ini alohida ta‘kidlash lozim. 
Mustaqillikka  erishilgandan  beri  respublikamizda  neft  va  gaz  sanoati 
rivojlanishiga alohida e‘tibor berilib, yoqilg‘i ta‘minoti mustaqilligiga erishildi.  

---

Ushbu  dastur  neft  va  gaz  konlarini  ishlash  va  ulardan  foydalanishda 
qo‘llaniladigan texnologiyalarni o‘rganish masalalarini qamrab olgan.