Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi»

 
2.2. Qatlam energiyasini xarakterlovchi qiymatlar 
 
Neft  koni  va  quduqlarini  ishlatishga  oid  texnologik  jarayon  va  hodisalarni 
to‘g‘ri  tushinishimiz  uchun,  texnologik  jarayonlarga  ta‗sir  qiluvchi  bosimga  oida 
qator terminlarni aniqlab olishimiz kerak bo‘ladi.  
Quduq  tubidagi  statik  bosim  –  quduq  uzoq  vaqt  to‘xtatilgandan  keyin 
o‘rnatiladiga quduq tubi bosimi. U quduqdagi suyuqlik ustunining, yaniy quduqdagi 
suyuqlik  sathidan  quduq  chuqurligigacha  bo‘lgan  suyuqlikning  gidrostatik  bosimiga 
teng  bo‘ladi.  Bunda  quduq  chuqurligini  qatlamning  ochilgan  oralig‘i  o‘rtasigach 
bo‘lgan  masofa  olinadi.  Boshqa  tarafdan  bu  quduqning  qatlamni  ochgan  joyidagi 
bosim  hisoblanadi va  shuning  uchun bu bosimni  qatlam  bosimi  ham  deb  aytishimiz 
mumkin bo‘ladi.  
Statik  sath-quduq  to‘xtatilgandan  keyin  o‘rnatilgan  atmosfera  bosimi  bilan 
tasirlashish sharoitidagi suyuqlik ustuni sathi statik sath deb ataladi. Agar quduq usti 
yopiq holatda bo‘lsa suyuqlik sathiga qisman bosim bilan ta‗sir qiluvchi gaz yig‘ilishi 

---

kuzatiladi.  Bu  holatda  suyuqlik  sathi  quduqning  statik  shartlariga  yaqin  bo‘lsada 
statik sath deb nomlanmaydi. Bunday holatda qudquq tubidagi bosim suyuqlik ustuni 
gidrostatik bosimi va gaz bosimining yig‘indisiga teng bo‘ladi.