Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «kasb ta'limi»

             3.4. Kasbga bo'lgan motivni shakllantirish 

 

Motiv  -  konkretroq  tushuncha  bo'lib,  u  shaxsdagi  u  yoki  bu  xulq-atvorga 

nisbatan turgan moyillik, hozirlikni tushuntirib beruvchi sababni nazarda tutadi.  

 

Har qanday motivlarning orqasida shaxsning ehtiyojlari yotadi. Ya'ni, maqsadli 

hayotda shaxsda avval u yoki bu ehtiyojlar paydo bo'ladi va aynan ularning tabiati va 

zaruratiga bog'liq tarzda xulq motivlari namoyon bo'ladi.  

 

---

Har  qanday  faoliyat  muayyan  motivlar  ta'sirida  vujudga  keladi  va  etarli  shart-

sharoitlar  yaratilgandagina  amalga  oshadi.  Shuning  uchun  ta'lim  jarayonida 

o'zlashtirish, egallash va o'rganishni amalga oshirishni ta'minlash uchun o'quvchilarda 

o'quv motivlari mavjud bo'lishi lozim. 

Turli  kasb  egalari  faoliyati  motivlarini  o'rganishda  motivlar  xarakterini  bilish  va 

ularni o'zgartirish muammosi ahamiyatga ega.  

Shuning uchun ham har birimiz ijtimoiy faoliyat motivlaridan tashqari, shaxsiy 

hislatlarimizni ham bilishimiz va ongli tarzda xulqimizni boshqara olishimiz kerak.  

Shunday qilib, motivlar tizimi bevosita shaxsning mehnatga, odamlarga va o'z-

o'ziga  munosabatlaridan  kelib  chiqadi  va  undagi  xarakter  xususiyatlarini  ham 

belgilaydi.  Ularning  har  birimizda  real  shart-sharoitlarda  namoyon  bo'lishini  biror 

mas'uliyatli  ish  oldidan  o'zimizni  tutishimiz  va  muvaffaqiyatlarga  erishishimiz  bilan 

baholasak bo'ladi.  

Motiv  inson  ehtiyojlari  bilan bog'liq bo'ladi. Ehtiyoj  motivning  paydo bo'lishi 

uchun  turtkidir.  Ma'lumki,  motivlar  ehtiyojni  ro'yobga  chiqarishga  ko'mak  bo'ladi. 

Ehtiyojlar moddiy, ma'naviy, madaniy (san'atga bo'lgan ehtiyoj) va mehnatga bo'lgan 

ehtiyojlar  kabi  turlarga  ajratiladi.  Mehnat  ehtiyoji  ma'lum  faoliyat  yuzasidan 

iste'dodni namoyish qilishda asosiy omil bo'lib hisoblanadi.  

Muayyan  mehnatga  bo'lgan  ehtiyoj  asosida  tarkib  topgan  motiv  insonni  o'z 

oldiga  aniq  maqsad  qo'yish  va  unga  intilishini  ta'minlaydi.  Masalan,  o'qituvchilik 

kasbiga  bo'lgan  ehtiyoj,  uni  talabalar  bilan  ishlash  uchun,  muayyan  ma'lumotlarni 

egallash  maqsadi  sari  etaklaydi.  O'qituvchi  faoliyatining  maqsadi  shu  kasb  uchun 

zarur  bo'lgan  ilmiy-nazariy,  amaliy  –  metodik,  ma'lumotlarni  egallash  motiviga 

asoslanadi. Motiv, maqsad o'qituvchini mahorat sari etaklaydi.