Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti "iqtisodiyot" kafedrasi

Download 1,88 Mb. bet 13/14 Sana 11.06.2022 Hajmi 1,88 Mb. #655758

Bu sahifa navigatsiya:

• Texnik yordam va trening Budjet jarayonida jamoatchilik ishtirokini ta’minlash

T/r Maqsad Tadbirlar nomi Amalga oshirish mexanizmi Ijro muddatlari Mas’ul ijrochilar Texnik yordam va trening Budjet jarayonida jamoatchilik ishtirokini ta’minlash 1. Budjet xujjatlaridan jamoatchilikning foydalanishini kengaytirish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish. O‘zbekiston Respublikasi respublika budjeti, Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti hamda Toshkent shahar va viloyatlar mahalliy budjetlari tasdiqlangandan so‘ng ularni nashr etish. Budjetnoma loyihasini O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasiga taqdim etilgunga qadar nashr etish. Yil mobaynida har chorak hamda yillik ijro bo‘yicha (qabul qilingan barcha budjet tasniflarini o‘z ichiga olgan holda) budjet ijrosi to‘g‘risidagi hisobotlarni chop etish. Rasmiy veb-saytda e’lon qilish Har yili I chorak Har yili III chorak Har chorak yakuni bo‘yicha Moliya vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, Toshkent shahar va viloyatlar hokimliklari 2. Budjet jarayonida jamoatchilikning faol ishtirokini qo‘llab-quvvatlash. Budjetni tayyorlash va fuqarolar uchun budjet nashrini ishlab chiqish jarayoniga hamda o‘rta muddatli budjetning ustuvor yo‘nalishlarini muhokama qilishga jamoatchilik ishtirokini ta’minlashning ochiq mexanizmlarini keng qo‘llash bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish va joriy etish. Moliya vazirining buyrug‘i 2021-yil II chorak Moliya vazirligi BMTning Taraqqiyot dasturi

• 
  Budjet ma’lumotlarining ochiqligi, to‘liqligi va xalqaro standartlarga mosligini ta’minlash. Davlat resurslariga oid oshkora, ishonchli va keng qamrovli ma’lumotlarning mavjudligi davlat moliyasini boshqarish sohasida olib borilayotgan islohotlarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishiga xizmat qiladi.Davlat moliyasi ma’lumotlarining keng qamrovliligi, qiyoslanuvchanligi hamda yaxlitliligi soliq-budjet siyosatini shakllantirishga strategik yondashuvni joriy etishda, keyinchalik esa budjet mablag‘laridan foydalanishning samaradorligi va natijadorligini baholashga o‘tishda to‘liq, o‘z vaqtida va ishonchli axborot bazasini yaratishni ta’minlaydi. Amaldagi budjet qonunchiligiga muvofiq O‘zbekiston Respublikasining konsolidatsiyalashgan budjetini tuzishda budjet tizimi budjetlari, davlat maqsadli jamg‘armalari va O‘zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi mablag‘larining barcha daromadlari va xarajatlari hisobga olinsada, budjet tashkilotlarining budjetdan tashqari jamg‘armalari mablag‘lari inobatga olinmaydi. Natijada davlat sektorining ayrim xarajatlari, shuningdek, alohida pul oqimlari, shu jumladan davlat korxonalari faoliyati, davlat aktivlari va ayrim davlat majburiyatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar budjet hisobotida aks ettirilmaydi.
  

Ushbu vazifalarni amalga oshirishdan so’ng, o’ziga xos natijalar ham kutilmoqda:

• 
  davlat moliyasi to‘g‘risida ishonchli, shaffof, dolzarb va muddatli kompleks ma’lumotlar mavjud bo‘ladi;
  
• 
  o‘rta muddatli budjetni rejalashtirish to‘laqonli tatbiq etiladi;
  
• 
  o‘rta muddatli istiqbolda makrofiskal prognozlash va tahlil qilishning barqaror va bashorat qilinadigan tizimi yaratiladi;
  
• 
  mahalliy budjet parametrlarini shakllantirish va tasdiqlash jarayonida vazirliklar,
  
• 
  idoralar va mahalliy hokimliklarning budjet sohasidagi vakolatlari va mustaqilligi kengaytiriladi va o‘z navbatida ularning mas’uliyati sezilarli darajada oshiriladi;
  
• 
  ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning ustuvor yo‘nalishlariga mos ravishda budjet mablag‘larini taqsimlash samaradorligi oshiriladi, soliq-budjet siyosatining maqsadlariga erishishning samaradorligi va natijadorligini baholashning son va sifat ko‘rsatkichlari joriy etiladi;
  
• 
  Davlat budjeti ijrosi jarayonida samaradorlikka va natijadorlikka erishiladi;
  
• 
  davlat investitsiyalarining samaradorligi va boshqarilishi yaxshilanadi;
  
• 
  davlat moliya tizimining barqarorligi mustahkamlanadi, soliq-budjet tavakkalchiliklari ishonchli baholanadi va minimallashtiriladi;
  
• 
  davlat qarzini samarali boshqarish tizimi joriy etiladi;
  
• 
  budjet jarayonida jamoatchilik va fuqarolar ishtirokini keng faollashtirish uchun budjet ma’lumotlarining oshkoralik darajasi oshiriladi;
  
• 
  samarali elektron davlat xaridlari tizimi joriy etiladi;
  
• 
  xalqaro moliya institutlarining reyting va indekslarida O‘zbekistonning o‘rni yaxshilanadi.
  

Bunda hukumatning barcha hatti-harakatlari to‘g‘risida ishonchli, o‘z vaqtida va har tomonlama taqdim qilinadigan ma’lumotlar belgilangan maqsadlarga erishish va lozim darajadagi hisobdorlikni ta’minlash uchun muhim ahamiyatga ega.
XULOSA
Soliq to’lovchilar zimmasidagi soliq yukini kamaytirish hisobiga ularningo’zlarida qoldirilishi va ushbu mablag’lardan samarali foydalanish iqtisodiy taraqqiyotga xizmat qilishi bilan birga ijtimoiy sohadagi muammolar, ya’ni aholining kam daromadli tabaqasining daromadi oshishiga va ish o’rinlari yaratilib,bandlik masalasini ijobiy hal etishga va bularning natijasida byudjet daromadlarini ko’payishiga sharoit tug’diradi. Ayni bu holat soliq yukini kamaytirish bo’yicha eng muhim vazifa sifatida belgilangan ishlab chiqarishni faollashtirish omilibo’lgan xarid talabining jadal o’sishini ta’minlash vazifasini amalga oshirishgazamin yaratadi.Umumiy talabning o’sishi deyarli barcha tovarlar, shu jumladaniste’mol tovarlari ishlab chiqarishni oshirish uchun kuchli rag’batlantiruvchiomillarni yaratadi.Shu borada, avvalo, aholining daromadlari o’sishini ta’minlashiko’zda tutilgan.
Bugungi kunda davlat soliq siyosatining samarasi ko’p jihatdan olganda,egri soliqlar bo’yicha soliq yuki darajasini iloji boricha muayyan belgilash vataqsimlash jarayoniga bog’liq. Egri soliqlar bo’yicha soliq yukini muayyanbelgilashda fikrimizcha, soliq to’lovchilarning iqtisodiy faolligini kamaytirmaslik,iste’molchining real pul daromadi haddan ziyod kamayib ketishiga yo’lqo’ymaslik, qolaversa, ayrim olingan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar zimmasidagisoliq yukini boshqa soliq to’lovchilar hisobidan qoplamaslik holatlariga alohidae’tibor berish maqsadga muvofiqdir.
Yuqoridagi boblarda tahlillar natijasida ko’rdikki, ayrim soliqlar bo’yicha reja bajarilmagan, ayrimlari bo’yicha esa ortig’i bilan bajarilgan. Bunday holatlarnikelib chiqishiga birinchi tomondan soliqlarni rejalashtirishni to’g’ri yo’lgaqo’yilmagaligi bo’lsa, ikkinchi tomoni tushumlarni o’z vaqtida va to’liqtushmasligidir.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, byudjet daromadlarini rejalashtirishni takomillashtirish yo’nalishlari sifatida quyidagilarni sanab o’tish mumkin:

• 
  byudjet daromadlarini rejalashtirish uchun zarur ma’lumotlar bazasini yetarli va sifatli darajada shakllantirish;
  
• 
  bu boradagi huquqiy hujjatlarni qayta ko’rib chiqish va byudjetdaromadlarini
  
• 
  rejalashtirish jarayoni tartibi, usullari, muddatlari hamdaishtirokchilar vazifalarini aniq ko’rsatib beruvchi huquqiy hujjat qabul qilish;
  
• 
  ilmiy asoslangan va jahonning rivojlangan davlatlari amaliyotida qo’llaniladigan usullarni tatbiq qilish;
  
• 
  oliy o’quv yurtlari va mutaxassislar malakasini oshirishmuassasalarda zarur mutaxassislar tayyorlashni takomillashtirish.
  

Bizning fikrimizcha, O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiG’aznachiligi tomonidan tayyorlangan byudjet ijrosi to’g’risidagi hisobotlarnisifatini yaxshilash yordamida kelgusi yilgi O’zbekiston Respublikasiningkonsolidatsiyalashgan byudjeti loyihasini tayyorlash uchun daromadlar vaxarajatlarning prognoz ma’lumotlari to’g’ri shakllantiriladi.
Yuqorida ta’kidlaganimizdek, davlat byudjeti tarkibida soliqsiz daromadlarning ulushi past, shu sababli ushbu daromadlarni ko’paytirishmaqsadida quyidagi chora-tadbirlarni amalga oshirilishi maqsadga muvofiqdir:

• 
  davlat korxonalari va tashkilotlari ixtiyorida bo’lgan ko’chmasmulkdan foydalanish, ularni ijaraga berish shartlari va ijaradan olingandaromadlarni davlat byudjetiga kelib tushishi ustidan qat’iy nazorat o’rnatish;
  
• 
  banklar, fondlar, investitsion va moliyaviy kompaniyalar kapitalida davlat ishtirokini optimizatsiyalash yuzasidan ishlarni amalga oshirish;
  
• 
  davlat byudjetiga maksimal foyda keltirgan holda davlat ixtiyoridagi aksiya, ulush va paylarni arzonroq narxda sotish.
  

Byudjet daromadlarini shakllantirishda yana bir muammo soliqlarni to’g’rihisoblanmasligidir. Bu muammolarni hal etishda soliq nazorati va xorijtajribasidan foydalangan holda amaliyotga tatbiq etilayotgan soliq maslahatiningahamiyatini kuchaytirish lozim.

Download 1,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: