Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti "iqtisodiyot" kafedrasi

1.Byudjet daromadlarining zarurligi va rejalashtirish jarayoni.

Davlat byudjeti moliya tizimining muhim bo’g’ini sifatida mamlakatning asosiy moliya resursini tashkil etuvchi va davlat foydalanuvchi umumdavlat pul jamg’armasi hisoblanadi. U mamlakatni boshqarishda ishtirok etadigan boshqa moliyaviy vositalar ichida eng muhimi hisoblanadi. Ahamiyatli tomoni shundaki, u o’zida jamiyat daromadining ma’lum qismini mujassamlashtiradi.

Davlat byudjeti orqali jamiyatda yaratilgan yalpi ichki mahsulot va milliy daromad qayta taqsimlanadi. Yalpi ichki mahsulotning qayta taqsimlanishi jamiyatdagi umumiy ehtiyojlar: maorif, sog’liqni saqlash, mamlakatdagi iqtisodiy va siyosiy barqarorlik, aholi tarkibida ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamni moddiy jihatdan qo’llab-quvvatlash, tinchlik, chegaralar dahlsizligini saqlash va favqulodda holatlar uchun saqlanadigan davlat zahiralarining mavjud bo’lish zarurati tufayli kelib chiqadi.

Shuningdek, davlat byudjeti orqali jamiyatning ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayoniga ta’sir qilishning moliyaviy dastaklariga ega bo’ladi. Demak, byudjet iqtisodiy kategoriya sifatida iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish tizimida markaziy bo’g’inda ishtirok etishi bilan aholining ma’lum qatlamining manfaatlarini o’zida aks ettiradi.

Davlat byudjeti va uni daromad va xarajatlarini o’rganishdan avval, byudjet tuzilishini ko’rib chiqish zarur. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va Byudjet kodeksiga muvofiq mamlakatimizda ikki pog’onali byudjet tizimi amal qiladi.

Byudjet Kodeksining 34-moddasiga asosan, Davlat byudjeti quyidagi darajadagi byudjetlardan iborat :

• 
  O’zbekiston Respublikasining respublika byudjeti;
  
• 
  Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar
  

mahalliy byudjetlari ;

Qoraqalpog’iston Respublikasi byudjeti tuzilmasiga Qoraqalpog’iston Respublikasining respublika byudjeti, Qoraqalpog’iston Respublikasi tumanlari va shaharlarining byudjetlari kiradi. Viloyatlar mahalliy byudjetlari tuzilmasiga viloyat byudjeti, tegishli viloyatlar tumanlari va shaharlarining byudjetlari kiradi. Toshkent shahar mahalliy byudjeti tuzilmasiga shahar byudjeti va shahar tarkibiga kiruvchi tumanlarning byudjetlari kiradi ³