Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

Plastinali issiqlik almashinish qurilmalar. 
Plastinali issiqlik almashinish 
qurilmalarini butkul yig‘ilgan holatda barcha birikmalarni zichlikka 
tekshirilgandan sо‘ng poydevorga о‘rnatiladi. Shtampovka qilingan 
plastinalarni qiyshayishi va siljishiga yо‘l qо‘ymaslik uchun issiqlik 
almashinish qurilmalarini olib boruvchi ustunlarni aniq о‘rnatish muhim 
ahamiyatga egadir. Taftish vaqtida va ta’mirlash vaqtida, bloklar qismlarga 
bо‘linadi, hamda ulardagi plastinalar va yoriqlari kо‘rinuvchan (gofrirlangan) 
kanallarining butunligi tekshiriladi. Yemirilgan plastinalarni yangilari bilan 
almashtiriladi. Yig‘ishdan oldin barcha plastinalar yaxshilab yuviladi. 
Tutashuvchi plastinalar oralig‘idagi qistirmalarni, shuningdek, chetki 
plastinalar oralig‘idagi va tegishli ravishda qо‘zg‘almas va qо‘zg‘aluvchan 
plitalar orasidagi qistirmalar alohida diqqat bilan tekshiriladi. Plastinali issiqlik 
almashinish qurilmalarini ta’mirlashda eng muhim ish - bu kо‘plab shakldor 
qistirmalar tayyorlashdir. 
Yuqori temperaturalarda ishlaydigan ba’zi bir issiqlik almashinish 
qurilmalarini payvandlab - qismlarga ajratib bо‘lmaydigan qilib yasaladi. 
Bunday issiqlik almashinish qurilmalaridagi plastinalar ta’mirlanmaydi, 
payvand birikmalarning nozikliklari aniqlangan joylarini qayta payvandlash 
bilan chegaralaniladi. 
Spiralsimon 
issiqlik 
almashgichlar.
Bunday uskunalar to‘g‘ri 
to‘rtburchaklik kesimga ega bo‘lgan ikkita kanallardan iborat (2-rasm). Кanallar 
yupqa metall plastinalardan tuzilib, ular issiqlik almashinish yuzasi vazifasini 
bajaradi. Spirallarning ichki tomonidagi uchlari ajratuvchi to‘siq orqali 
biriktirilgan. Кanallar sistemasi qopqoq yordamida berkitilgan. 
Sanoatda isitish yuzasi 10–100m
2
bo‘lgan spiralsimon issiqlik 
almashgichlar ishlab chiqariladi; bunday uskunalar ish muhitning harorati 20–
200
0
C bo‘lganda vakuum bilan ham, 1 MPa gacha bosim bilan ham ishlashi 
mumkin. Spiralsimon issiqlik almashgichlardan suyuqlik-suyuqlik, gaz-suyuqlik 
o‘rtasida issiqlik almashinishi tashkil etishda ham bug‘lar va bug‘-gazli 
aralashmalarni kondensatsiyalash maqsadida foydalanish mumkin. 

---

121 
2-rasm.
Spiralsimon issiqlik almashgich: 
1,2–spiralsimon listlar; 3–to‘siq; 4–qopqoqlar; 5–flanes; 6–qistirma; 
7–spirallar oralig‘ida ma’lum masofani ushlab turuvchi metall parchasi; 8–
suyuqliklarning kirish va chiqish shtuserlari. 
Afzalliklari: tuzilish ixcham, tayyorlash oddiy, ikkala issiqlik tashuvchi 
agentni katta tezlik bilan o‘tkazish mumkinligi uchun katta issiqlik o‘tkazish 
koeffitsiyentiga ega, gidravlik qarshiligi ko‘p yo‘lli qobiq-quvurli 
uskunalarnikiga qaraganda kam. Кamchiliklari: tayyorlash va ta’mirlash 
murakkab, 1 MPa dan ortiq bosim bilan ishlash mumkin emas. 
КONSTRUКTIV HISOBLASH 
Кonstuktiv hisoblashning maqsadi issiqlik almashinish uskunasining 
asosiy o‘lchamlarini topishdan iborat. Bunda quyidagilar aniqlanadi: uskuna 
quvurli qismining o‘lchamlari, quvurlarning soni, to‘rda quvurlarning 
joylashuvi, uskunaning diametri, uning balandligi, patrubkalarning diametri.