Qarshi kurashning

Islomning G‘arb dunyosida tarqalishi. 
Islom dunyodagi eng yosh 
dinlardan biri b o ‘lsa-da, unga e ’tiqod qiluvchilarning soni yil sayin 
o ‘sib borishi barobarida u tarqalgan hududlar ham kengayib bormoqda. 
Buni aholisining asosiy qismi m usulm on b o ‘lmagan o ‘lkalarda ham
islomga e’tiqod qiluvchilar soni ortib borayotganida ko'rish mumkin. 
M asalan, hozir AQ SH da qariyb 10 million, Fransiyada 6 million, 
Germaniyada 3,5 million, Buyuk Britaniyada 1,5, Italiyada 1 milliondan 
ortiq, Gollandiyada I million atroflda musulmonlar istiqomat qilmoqda. 
Yevropa Ittifoqi bo‘yicha jam i dinga e ’tiqod qiluvchilarning 15 milli- 
oni m usulm onlardan iborat. M a’lumotlarga ko ‘ra, 2015-yilga kelib 
ularning soni 40 m illiongacha o ‘sishi bashorat qilinmoqda.
Amerika Q o‘shma Shtatlarida, 
statistik m a’lumotlarga ko‘ra, 
m am lakat fuqarolarining 56 foizini protestantlar, 28 foizini katoliklar 
va 7,5 foiz o ‘zini hech qanday dinga e ’tiqod qilmaydigan — dinsiz deb 
hisoblaydiganlar ham da 3,5 foizini musulmonlar tashkil qiladi.
Amerikada ilk musulmonlarning paydo bo‘lishi 1530—1851-yillar 
orasida G ‘arbiy Afrikadan qul savdosining yo‘lga qo‘yilishi bilan bog‘liq. 
Qullik uchun zo‘rlab olib kelinayotgan minglab G ‘arbiy Afrikaliklarning 
1 4 -2 0 foizini m usulm onlar tashkil etgan. Bu m usulm onlarning 
avlodlari o ‘z dinlarini unutib, asta-sekin xristianlikni qabul qilganlar.
Keyingi ko‘psonli va bugungi kunda ham o ‘zligini saqlab qolgan 
m usulm on jam oalarining paydo bo‘lishi XX asrning boshlariga to ‘g‘ri 
keladi. Zero, aynan shu davrda Livan, Suriya, Usmonlilar imperiyasi 
va boshqa davlatlardan к о‘chib kelgan m usulmonlar AQSHda muqim 
yashay boshlaganlar. Ikkinchi jahon urushidan so‘ng bir necha bosqichni 
qamrab olgan va m usulm on olamining deyarli barcha m intaqalaridan 
kelgan emigrantlarning uchinchi katta oqimi kuzatilgan. Xususan, m a’-
48

---

lumotlariga ko‘ra, 1980—1996-yШaгda mamlakatga Erondan 234,2, Po- 
kistondan 131,8, Livandan 71,5, Iordaniyadan 57,6, Bangladeshdan 
50,6, lroqdan 46,4, Afg'onistondan 40,2, Suriyadan 37,2, Turkiya- 
dan 36,6 ming, sobiq ittifoqning m usulm on respublikalaridan 50 (jami 
756,1) ming kishi ko‘chib kelgan. AQSHga doimiy yashash uchun 
kelgan 59,3 ming misrliklarning deyarli yarmi, 498,2 ming hindis- 
tonliklarning chorak qismi hamda 73,2 ming nigeriyalik va 59,2 efiopi- 
yalikning aksariyatini m usulm onlar tashkil etgan20
Shu bilan birga, AQSHda jam i musulm onlar sonini aniqlashda 
ba’zi tafovutlar mavjudligini ham ta’kidlash zarur. Buning asosiy sababi
— b a ’zi diniy tashkilotlarning o ‘z izdoshlari sonini k o ‘paytirib 
ko'rsatishga harakat qilishidadir. Jum ladan, AQSHdagi m usulm onlar 
soni Shimoliy Amerika islom jamiyati m a’lumotiga ko‘ra, 2000-yilda 7 
million, Amerika oliy islom kengashi ta’kidlashicha 15 million, Britaniya 
ensiklopediyasi т а ’lumotlariga ko‘ra, 4,1 million kishini tashkil qilgan.
Umuman olganda, musulmonlarning soni bo'yicha tafovutlar barcha 
mamlakatlarga xosligini ta ’kidlash zarur. Shuning uchun ham , G ‘arb 
dunyosi mamlakatlarida m usulmonlarning soni haqida yuqorida qayd 
etilgan raqam lar taxm iniy ekanini qayd etish lozim. Buni oxirgi 
m a’lumotlarda AQSHdagi m usulm onlar sonining 9,7 million kishi 
deb ko'rsatilishi ham tasdiqlaydi.
Jug‘rofiy va etnomadaniy tavsiflari haqida gap ketganda, m a’lumotlarda 
amerikalik musulmonlarning 26,2 foizini arablar, 26,2 foizini arab 
bo‘lmaganlar (turk, eron va boshqalar), 23,8 foizini afroamerikaliklar, 
24,7 foizini Janubiy Osiyoliklar, 6,4 foizini Sharqiy Osiyoliklar, 11,6 
foizini boshqa m intaqalardan ko‘chib kelganlar tashkil qilishi qayd 
etilishini ta ’kidlash zarur21
AQSH musulmonlarining mamlakat hayotidagi o ‘rni va mavqei 
mustahkamlanib borayotganini ularning umumiy m a’lumot darajasi o‘sib, 
moddiy-moliyaviy ahvoli yaxshilanib borayotganida ham ko‘rish mumkin. 
Manbalarda ularning 44 foizi oliy, 32 foizi tugallanmagan oliy m a’lumotga 
egaligi, 52 foizi o ‘zini o‘rta sinfga mansub, 28 foizi esa boy deb hisoblashi 
ham buni tasdiqlaydi22
A m erika jam iyatida m usulm onlar soni va m avqeining ortib 
borayotganini Ramazon ro‘zasining ijtimoiy hodisaga aylanganida ham
ko'rish mumkin. 1990-yillar oxirida Kongress, Pentagon va Davlat