Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va fiziologiya kafedrasi

Mustaqil ish mavzulari.

1 Evolyutsion ta’limot fani va uning biologik fanlar tizimidagi shrni, nazariy – amaliy ahamiyati.
2 Evolyutsion ta’limot tarixiga doir ma’lumotlarni to‘plash, tahlil qilish.
3 O‘simliklar evolyutsiyasining bosqichlari.
4 Hayvonlar evolyutsiyasi.
5 Evolyutsiyaning sintetik naariyasi asoslarini o‘rganish.
6 Tur hosil bo‘lishi va uning xususiyatlari bilan tanishish.
7 Makroevolyutsiya qonuniyatlari.
8 Odam evolyutsiyasining omillari.
Nazorat savol va topshiriqlari.
Tabiat xaqidagi dastlabki tasavvurlar qaysi mamlakatlarda shakllangan?
Qadimgi Yunoniston va Rimda odamning paydo bo‘lishi to‘g‘risida qanday
fikrlar rivojlangan?
Aristotelning tabiat faniga qo‘shgan hissasi nimalardan iborat?
Farobiyning tabiiyot to‘g‘risidagi fikrlarini gapiring?
Beruniy tabiiyotshunoslikda qanday kashfiyotlar qilgan?
Abu Ali ibn Sinoning tibbiyot fanining rivojlanishiga qo‘shgan hissasi nimalardan iborat?
Zahiriddin Muhammad Bobur qanday o‘simlik va hayvonlarni tasvirlagan?
Bobur hayvonlarni necha guruhga bo‘lgan?
XV-asrning ikknichi yarmidan boshlab Yevropa mamlakatlarida qanday o‘zga- rishlar sodir bo‘ldi?
Karl Linneyning fan oldidagi hizmatlarini gapiring?
O‘simlik va hayvonlarning suniy sistemasi bilan tabiiy sistemasi ora-
sidagi farqlar nimalardan iborat?
Organik olam evolyutsiyasi haqidagi Lamark talimotini gapiring?
Lamark evolyutsion talimotining kamchiliklari nimalardan iborat?
Lamark organizmlarning oddiydan murakkabga tomon o‘zgarishini qanday tushuntirib berdi?
Darvin talimotining vujudga kelishida rol o‘ynagan ijtimoiy –iqtiso-
diy sharoitni gapiring?
Darvindan oldin tabiiyot fanida qanday kashfiyotlar qilindi?
Darvinning tarjimai holini gapiring?
,,Bigl” kemasidagi safar yosh Darvin xayotida qanday ahamiyatga ega bo‘ldi?
Irsiyatga tarif bering?
Darvin o‘zgaruvchanlikni qanday xillarga bo‘lgan?
Darvinning qanday yirik asarlarini bilasiz?
O‘simlik navlari va hayvon zotlarining xilma – xilligiga misollar
keltiring?
23.Suniy tanlashga tarif bering?
24.Suniy tanlash qanday olib boriladi?
25.Suniy tanlashni olib borishda inson qanday talablar qo‘yadi?
26.Suniy tanlash qanday xillarga bo‘linadi?
27.Kaptar, tovuq zotlari, karam navlari qanday yovvoyi formalardan keltirib
chiqarilgan?
28.Yashash uchun kurash iborasini manosini tushuntiring?
29.Yashash uchun kurash sabablari nimalardan iborat?
30.Yashash uchun kurashning necha xilini bilasiz?
31.Tirik mavjudotlar anorganik tabiat qarshiliklarini qanday yengadilar?
32.Tabiiy tanlanishga tarif bering?
33.Tabiiy tanlanish xillarini tavsiflab bering?
34.Stabillovchi, xarakatlantiruvchi tanlanishga misollar keltiring?
35.Dizruptiv tanlanish nima? Unga misol keltiring?
36.Tabiiy tanlanishning ijobiy roli nimalarda ko‘zga tashlanadi?
37.Tabiiy tanlanish bilan suniy tanlash o‘rtasida qanday o‘xshashliklar bor?
38.Tabiiy tanlanish bilan suniy tanlash orasida qanday farqlar bor?
39.Tabiatda o‘tkazgan kuzatish va tajribalaringizga asoslanib tur ichida,
turaro yashash uchun kurashga misollar keltiring?
40.Cho‘l toshbaqasi faqat baxor oylarida falo xayot kechiradi, boshqa vaqtda yozgi va qishki uyquga ketadi. Uning bunday xayot kechirish sabablarini tushuntiring?
41.Nima uchun respublikada ayrim qush turlari o‘troq, boshqalari esa kelib ketuv-
chidir?
42.Organizmlarning nobud bo‘lish sabablarini hamma vaqt tabiiy tanlanish bilan
izohlash mumkinmi?
43.G‘o‘zaning viltga chidamli navlari 4-5 yildan keyin vilt kasali bilan kasalla-
na boshlaydi. Bunga sabab nima ekanligi haqida fikringizni bildiring?
44.Nima sababdan yuksak hayvonlar kam nasl bergan xolda, tuban hayvonlar ko‘p
tuxum qo‘yadilar?
45.Turga tarif bering?
46.Yangi turlarni paydo bo‘lishini Darving qanday tushuntirgan?
47.Tur mezonlarini izohlab bering?
48.Evolyutsiyaning sintetik nazariyasini tushuntiring?
49.Makroevolyutsiyani mikroevolyutsiyadan farqi nimadan iborat?
50.Nima sababdan populyatsiyaga evolyutsiyaning boshlang‘ich birligi deyiladi?
51.Populyatsiyaga tarif bering?
52.Evolyutsiyani boshlang‘ich materialini izohlang?
53.Evolyutsiyani boshlang‘ich faktorlariga nimalar kiradi?
54.Alohidalanish nima, uning qanday shakllari bor?
55.Mutatsiyaning evolyutsion moxiyati nimada?
56.Genomda ayrim genlarning ko‘p marta takrorlanishi nima bilan aloqador?
57.Neytral evolyutsiyaning mazmuni nima?
58.Oqsilning evolyutsiya tezligi nimaga bog‘liq?
59.Evolyutsion jarayonda genom qanday usul bilan shakllangan?
60.Makroevolyutsiyani tushuntiring?
61.Biogenetik qonunva uning mohiyatini gapiring?
62.Organik olam evolyutsiyasini tasdiqlashda biogenetik qonunni qanday
ahamiyati bor?
63.Solishtirma anatomiya dalillari yordamida evolyutsiyani isbotlang?
64.Gomologik va analogik organlarga tarif bering. Ularga misollar keltiring?
65.Rudiment organlar va atavizmga tarif bering?
66.Rudiment organlar va atavizm hodisasi nimadan dalolat beradi?
67.turli era va davrlarning yoshi qanday aniqlanadi?
68.Paleontologik solnomani chalaligiga sabab nima?
69.Nima sababdan bazi qita xayvon va o‘simliklari boshqa qita xayvon va
o‘simliklaridan keskin farq qiladi?
70.O‘simlik va xayvonlar xujayra tuzilishida qanday o‘xshashlik bor?
Bu nimadan dalolat beradi?
71.Barcha zukariot organizmlarda xujayra qaysi usulda ko‘payadi?
72.Jinsiy xujayralar (gametalar) xujayraning qanday bo‘linishidan
xosil bo‘ldai?
73.Nima sababdan ikki qita xayvon va o‘simliklari ko‘p tomondan o‘xshash
(Paleoarktik va neoarktik misolida)?
74.Genetik kodning barcha organizmlarda bir xilligi nimani isbotlaydi?
75.Xayot tushunchasining hozirgi zamon tarifini sharhlab bering?
76.Yerda xayotning paydo bo‘lishi haqida qanday nazariyalar bor va ularning
mazmunini tushuntiring?
77.Paster tajribasi va uning ahamiyatini yoriting?
78.Xayotning paydo bo‘lishida kimyoviy evolyutsiyaning mohiyatini tushuntiring?
79.Xayotning biologik evolyutsiya bosqichini tushuntirib bering?
80.Koatservatlar qanday hosil bo‘ladi?
81.Xozirgi zamonda Yerda xayot qaytadan xosil bo‘lishi mumkinmi?
82.Biologik progress – yuksalish, biologik regressni tushuntiring?
83.Aromorfoz va idioadaptitsiya evolyutsiyada qanday axamiyatga ega?
84.Urug‘ meva ichida bo‘lishining qanday biologik ahamiyati bor?
85.Biologik regressni umumiy degenratsiyaga o‘xshatish mumkinmi?
86.Yopiq urug‘lilarda mevaning rivojlanishini evolyutsiyaning qaysi yo‘nalishiga kiritish mumkin?
87.Aromorfoz, idmoadaptatsiya, umumiy degenratsiyani tariflang?
88.Arxey erasida organizmlarning qaysi xillari kelib chiqqan?
89.Proterozoy eraisda organik olamning rivojlanishida qanday o‘zgarishlar
sodir bo‘lgan?
90.Paleozoy erasi qanday davrlardan iborat?
91.Umurtqasiz xayvonlarning quruqlikka chiqqan dastlabki vakillarini ayting?
92.Paleozoy erasida umurtqali xayvonlarning qaysi sinflari kelib chiqqan?
93.Proterozoy erasidagi 3 yirik aromorfozlarga nimalar kiradi?
94.O‘simliklarning quruqlikka chiqishini tushuntiring?
95.Qazilma xoldagi odamsimon maymunlarning yashash uchun kurashida tik yurish
qanday rol o‘ynaydi?
96.Odam evolyutsiyasida mehnat qurollarini yasash qanday ahamiyat kasb etgan?
97.Odam evolyutsiyasida jamoa bo‘lib yashash qanday ahamiyatga ega bo‘lgan?
98.Antropogenezning qanday harakatlantiruvchi faktorlarini bilasiz?
99.Qadimgi odamlar eng qadimgi odamlardan nimalari bilan farq qiladi?
100.Nutq, tafakkur qazilma xoldagi odamlarning qaysi birida rivojlangan?