Qarshi davlat universiteti psixologiya kafedrasi umumiy psixologiya va


Ilk o`spirinlarning turmush haqidagi tasazvurlar



Download 4,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/204
Sana02.01.2022
Hajmi4,42 Mb.
#307212
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   204
Bog'liq
Maruza matni

Ilk o`spirinlarning turmush haqidagi tasazvurlar 
Ilk  uspirinlik  yoshida  inson  uchun  eng  muxim  xissiyot  —  sevgi  vujudga  keladi.  U  urtoklik,  dustlik 
tuygulari zamirida paydo buladi. Sevgi mazkur yoshdagi ukuvchilarning xissiy dunyosida mutlako yangi x°lat 
bulib,  u  usmirlarning  shunday  ichki  kechinmalaridan  tubdan  fark  kiladi.  Ma’lumki,  usmirlarda  xam  mexr-
muxabbat tuygusi, ishkibozlik, kungil  kuyish, kumsash  kurinishlarida aks etadi. Lekin  ilk uspirinning sevgisi  
chukur,  kuchli,  otashin,  xakikiy  buladi.  Mana  shu  yoshdagi  ugil-kizlar  sevgisi  uzining  sofligi,  beguborligi, 
ma’sumligi, iboliligi, shirin kechinmalarga boyligi bilan ajralib turadi. 
Ilk    uspirinlik  davrida  vujudga  keladigan  xis-tuygularni  tugri  idora  etish,  yigit  va  kizlarga  sevgi 
munosabatlarining  nakadar  nozikligini,  bulajak  oilaning  baxti  xakidagi  tushunchalarni  tugri  anglatish  yaxshi 
natija  beradi.  Yigit  va  kizlarning  ma’naviy  olamida  uchraydigan  ayrim  ziddiyatlarni  bartaraf  etishda,  ularni 
kelajakda oilaning takdiriga yuzaki  munosabatda bulmaslikka urgatishda va  oila kurishga tayyorlashda jinsiy 
tarbiya muxim axamiyatga molikdir. 
Erkak  va  ayollarning  teng  xukukliligi,  bir-biriga  sodikdigi  va  xokazolar  ni  yoshlar  ongiga  singdirish 
zarur. Buning uchun ukituvchi uzbek milliy turmush tarzidan anik misollar keltirishi lozim. Chunonchi, xotin-
kizlarga  past  nazar  bilan  karash,  xukukdagi  notenglik  xollarini  yoshlarning  kuz  oldiga  keltirish,  ularni  uziga 
uzi ut kuygan, sirka ichgan, uzini osgan ayollarning ayanchli axvolidan xabardor kilish keraq 
Ilk  o`spirin  yigit  va  kizlarga  erkak  va  ayolning  munosabat-larini  yotigi  bilan  tushuntirish  ota-ona, 
shifokor, sinf raxbari va ukituvchilarning muxim vazifalaridir. 
Ta’lim  tizimida  ilk  o`spirinlar  ga  uzlaridagi  jismoniy,  fiziologik  va  psixik  uzgarishlar;  yigit  va 
kizlarning  uzaro  munosabatlari  shakllanishi;  sevgi,  oilaviy  turmush,  uning  maksadi  va  ijtimoiy,  gigiyenik, 
masalalari tugrisida  maxsus bilimlar berish  lozim. Tarbiyaviy soatlar, shifokor  bilan suxbat, oila a’zolarining 
maslaxatlari kabi tadbirlarga jiddiy e’tibor berish keraq 
Ota-onalar va ukituvchilar ilk uspirin yigit va kizlarga sevgining ikki turi  — shaxvoniy tuygu zaminida 
vujudga keladigan bekaror sevgi va chinakam dustlik, insoniy  munosabatlar asosida paydo buladigan xakikiy 
sevgi borligini tushuntirishlari lozym. Kizlarda xakikiy sevgi  kurtaklari util bolalarga nisbatan erta uygonadi, 
ular  bir  umr  uzlariga  yuldosh  va  doimo  gamxurlik  kiladigan  kishining  muxabbatiga  sazovor  bulishni  orzu 
kiladilar. Ba’zan kizlarda xam bekdror xislar yuzaga kelishi mumkin. 
Ota-onaning o`zaro yaxshi munosabati, mexribonligi, gaixurligi oiladagi farzandlarning munosabatlarini 
tugri shakllantirishga yordam beradi. Ona kizida muloyimlik, shirinsuxanlik, kizlarga  xos oriyat, uyatchanlik, 
ibo, iffat kabi fazilatlarni tarbiyalash bilan birga, unga uy-ruzgor yumushlarini urgatishi xam lozim. Aks holda 
nimalar  bulishini  ma’naviy  kashshok,  yengil-yelpi  xayotga  kunikib,  tubanlik  botkogaga  botib  kolgan  ayrim 
ayollarning  ayanchli  kismatidan  misol  keltirish  orkali  tushuntirishi  zarur.Ilk  uspirinlarni  turmush  kurishga 
tayyorlashda  maktab bilan  oilaning xamkorligi  muvaffakiyat garovi xisoblanadi. Ruy berishi  mumkin bulgan 
ruxiy,  jismoniy  iztiroblarning  oldini  olish  juda  murakkab  ish.  Ukituvchilar  jamoasining  uzi  bu  ishni  bajara 
olmaydi.  Shuning  uchun  uni  ota-onalar  va  jamoatchilikka  tayanib  amalga  oshirish  zarur.Ilk  uspirin  yigit-
kizlarning  xayotiy  rejalari  bilan  tanishishda  ularning  mayli,  kizikishi  va  nafis  tuygulariga,  ezgu  maksad  sari 
intilishlariga  aloxida  axamiyat  berish  lozim.  Yigit  yoki  kizning  ruxiyati  va  ma’naviyatiga  tugri  yul  topish 
orkali  uning  fe’l-atvorida  uzgarishlar  xosil  kilish  mumkin.Oiladagi  soglom  muxit,  odamiylik,  insonparvarlik 
munosabatlari farzandning ruxiy dunyosiga ijobiy ta’sir kursatadi. 
Oiladagi tarbiyaviy ishlar ta’lim tizimida mustaxkamlanishi va rivojlantirilishi, ilk uspirinlarni turmush 
masalasiga  ilmiy  nuktai  nazardan  karashga  urgatish  lozim.  Yigit  va  kiz  urtasidagi  munosabatlar  ancha 
murakkab  bulib,  ular  asta-sekin  shakllanadi,  bu  munosabatlarning  rivojlanishi  kup  jixatdan  sinf  raxbarining 
faoliyatiga boglikdir. U uz ishini yigit va kiz uzaro dustlik munosabatlarini a’lo ukish, namunali xulk, jamoat 
ishlarida faol Katnashish bilan amalga oshiradigan yusinda tashkil etishi keraq Shuningdek, ta’lim tizimida ilk 
uspirin  yigitlar  kizlarga  yordam  beradigan,  kizlar  esa  bu  yordamni  kadrlab  ularga  mexribonlik  tuygusini 
namoyon kiladigan vaziyatlarni yaratish keraq 
Akademik  litsey  va  kollejda  ukish  davrida  xar  ikkala  jinsdagi  ukuvchilar  uzaro  dustona  munosabatda 
bulishlari,  bir-biriga  yordam  berishlari,  uzaro  xurmatda  bulishlari  shart.  Lekin  ular  urtasida  mukaddas,  xech 


buzilmaydigan parda, chegara bulishi ma’kul. Yigitning burchi kizni avaylash,  uning sharm-xayosini paymol 
Kilmaslik,  takdirga  yuzaki  karamaslik;  kiz  esa  uz  navbatida  uyatchan,  sharm-xayoli,  andishali,  kamtar, 
kizlarga  xos  gururli,  nazokatli  bulishlari  darkor.  Kizlik  or-nomusini  paymol  kiladigan  xatti-xdrakat  va  xirsga 
berilmaslik      kelajakdagi  baxtiyorlik  uchun  zarurligini  xar  bir  kiz  bilib  kuigani  yaxshi.Ilk  uspirinlarga  oila 
kurish  xakida  tushuncha  berishda  baxtli,  tinch-totuv  yashash,  bir-biriga  ishonch,  sadokat  bulishi  kerakligini 
uktirish bilan birga, ularni oilaviy turmushda yuz berishi mumkin bulgan kiyinchiliklardan xam ogoxdantirish 
kerak, albatta. Ularga oilada bulib turadigan janjallarda oxirini uylab ish tutish zarurligini uktirish lozim. 
Nikoxga tayyorgarlikning muxim jixatlaridan biri kuyov-kaylikning uzaro kaynota, kaynona, karindosh-
uruYelar, xonadonning yakin kishilari oldidagi burchlarini anglab olishdir. Mustaxkam va barkaror oila 
kurishning asosiy shartlaridan biri — kelinning boshka sharoitga kunikishi, begona turmush tarziga 
moslashuvidir. Uning sinalmagan oilaga, undagi iktisodiy-moliyaviy tartibga, notanish kadriyatlarga, 
an’analarga, marosimlar. rasm-rusmlarga urganishi xam oson emas. Bularning xammasi yosh kelinning 
jismoniy, axlokiy, ma’naviy va ruxiy jixatdan tayyorgarligini talab kiladi.Ukituvchilar akademik litsey va 
kasb-xunar kolleji ukuvchi-larining ota-onalari bilan olib boriladigan ishlarda asosiy e’tiborni bolalar ruxiy 
dunyosining murakkab tomonlarini yoritishga karatishlari keraq Ularda tankid va uzini uzi tankid, uzini tuta 
bilish, uz xatti-harakatini nazorat kilish va t$tri baholash, uzini idora kilish kabi xususiyatlarni rivojlantirish 
zarur.Tarbiyaning muxim kuroli nutkxisoblanadi. Shuning uchun ota-ona uz nutkida yokimsiz iboralarni 
ishlatmasligi, mantiksiz, yokimsiz o\ang bilan bolalarni ranjitmasligi, ularda ishonch Hissini vujudga 
keltirmaydigan nosamimiy fikrlarni aytishdan sakdanishlari keraq Xayotda muloyimlikka, shirinsuxanlikka, 
samimiylikka, sof vijdonli bulishga nima yetsin! Mazax kilish, ba’zan nourin hazillashish orkali xam 
farzandlarning murgak kalbini chuktirish mumkin.

Download 4,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish