Qarshi davlat universiteti pedagogika fakulteti

2- masala. So’fiylik ta’limotida komil insonni tarbiyalash g’oyasi

So’fiylik ta’limoti VIII asr oxiri IX asr boshlarida va O’rta Osiyoda keng tarqaldi.

So’fiylik butun Sharq ma’naviy hayotida komil inson haqidagi g’oyalarning shakllanishida muhim rol o’ynadi.

Mazkur oqim VII-VIII asrda arab mamlakatlarida, Movaraunnahrda keng yoyildi.

So’fiylik nazariyasiga ko’ra, dunyo-butun olam xudoning mujassamlanishi, Xudo barcha ko’rinadigan narsalarda mavjud. Dunyo-dunyoviy ruh shaklida butun olamga tarqalgan xudo singari yagonadir. Inson esa ana shu ruhning bir qismi, ertami-kechmi u bilan qo’shiladi.

Imom G’azzoliy, - So’fiy bo’lish doimo Xudoga sodiq qolish, odamlarga samimiy, muloyim muomalada bo’lib, tinchlikda yashash, o’z «yukini» boshqalar elkasiga ag’darmaslik, balki odamlarning istagiga muvofiq hamma narsani o’z ustiga olish demakdir. So’fiylikning qoidasi shundan iboratki, kambag’allik uning bezagi, sabr-toqat uning naqshi, qanoat qilish uning oti, ishonch uning qadr-qimmatidir.

So’fiylik Sharq xalqlarining ko’p asrli ma’naviy hayotining g’oyaviy asosini belgilab bergan ta’limot bo’lib maydonga chiqdi. U ilohiy poklik va insoniy go’zallikni idrok etish yo’li. Haq va haqiqatni himoya qilish vositasi bo’lib xizmat qiladi.

So’fiylikda uch oqim mavjud. 1 oqim tarafdorlari Mansur Halloj Fariduddin dajjol Jaloliddin Rumiylardir.

Bular Xudo har jihatdan komildir. Eng go’zallik, shodilk, baxt uning vasiylaridir, foniy bo’lishidadir. Inson o’zini haqiqatga Xudoga nisbatan hech bilish kerak. Poklikni asosiy maqsad qilib qo’yganlar.

So’fiylar inson ma’naviy-ruhiy komillikka erishish yo’lida 4 ta bosqichni o’tishi kerak deb, hisoblaydilar.