Qarshi davlat universiteti organik kimyo kafedrasi

Reaksiya natijasi.
Miqdori 15 gr.
15- LABORATORIYA ISHI
o– va p–NITROFENOLLAR SINTEZI.

Kerakli reaktivlar:
Fenol------------------------------28,2 gr (0,3 mol)
Nitrat kislota (d=1,11)-------- 185 ml (o,62 mol)
Metil spirt, o’yuvchi natriy, aktivlangan ko’mir, xlorid kislota.
Reaksiya tenglamasi:

Iishning maqsad: Toza holdagi o- va p- nitrofenol olish.
Ishning borishi: Konussimon kolbada olingan 28,2 gr fenolga 3 – 4 ml suv qo’shib, suyuqlanguncha qizdiriladi va u sovitilgach chayqatib turilgan holda yumaloq tubli kolbadagi 185 ml nitrat kislotaga oz-ozdan quyiladi. Reaksion aralashmaning temperaturasi 20⁰ C dan oshmasligi uchun kolba suv bilan sovitilib turiladi. Qo’ng’ir tusga kirgan aralashma sovuq suvda ikki soat qoldirilib, vaqti - vaqti bilan chayqatib turiladi. So’ngra ikki barobar suv bilan aralashtirilib, undan moysimon qismi esa yana 2-3 marta suv bilan yuviladi va u suv bug’i bilan xaydaladi. Bunda sariq tusli o-nitrofenol haydalib, n-nitrofenol kolbada qoladi.
Yig’gichga yug’ilgan o- nitrofenol Byuxner voronkasi yordamida filtrlanib, olingan modda fil’tr qog’ozi qatlamlari siqiladi va so’ngra havoda quritiladi.
o-Nitrofenolning miqdori 10 gr atrofida bo’ladi.
Toza o-nitrofenolning suyuqlanish temperaturasi 45⁰ S dan past bo’lsa, u metil spirtda qaytadan kristallantiriladi.
Reaksion kolbada qolgan n-nitrofenolni ajratib olish uchun kolbani sovitib,
30 minut muzli idishga tushirib quyiladi va bunda ajralib chiqqan n- nitrofenol Byuxner voronkasida fil’trlanadi. So’gra unin tozalash uchun 250 ml 2 % li xlorid kislota va bir qoshiq aktivlantirilgan ko’mir bilan 10-15 minut qaynaguncha qizdirilib, qaynoq holda oldindan isitib turilgan Byuxner voronkasida filtrlanadi.
Fil’trat bir kecha qoldirilib, ajralib chiqqan n-nitrofenol fil’trlanadi va fil’tr qog’ozlari orasida quritiladi. Fil’tratni bug’lantirib yana ozroq miqdorda n-nitrofenol olish mumkin.